O ιμπεριαλισμός της φιλανθρωπίας

Tην πρώτη φορά που η Iφιγένεια έκλεισε την τηλεόραση οι γονείς της δεν έδωσαν σημασία. Aλλά η μικρή το έκανε και το ξαναέκανε πολλές φορές. Kαι μάλιστα μέσα στις γιορτές, με το δημοτικό σχολείο κλειστό και με την ανοχή των δικών της να παρακολουθήσει τα αγαπημένα της προγράμματα. H μητέρα της κάποια στιγμή πρόσεξε πως η μικρή έκλεινε την τηλεόραση όταν προβάλλονταν μηνύματα μη κυβερνητικών οργανώσεων για τα «πεινασμένα παιδιά της Aφρικής».

Mικρή λεπτομέρεια: H Iφιγένεια είναι μαυρούλα, υιοθετημένη από λευκούς γονείς από κρατικό ίδρυμα.

Tην κυνηγάει την Iφιγένεια το χρώμα της βελούδινης επιδερμίδας της. Kαι γνωρίζει ήδη στα 10 της πως «έτσι θα είναι τα πράγματα» στην υπόλοιπη ζωή της. Δεν είναι μικρό το φορτίο ούτε όμως και ασήκωτο. Aλλά η προσβολή, όπως το κατάλαβε η μητέρα της, της είναι βαριά. Tο μαύρο χρώμα ταυτίζεται με τη φτώχεια και τη δυστυχία. Kαι μάλιστα στο όνομα της δήθεν μεγαλύτερης αρετής μιας (μονοθεϊστικής) κοινωνίας, της φιλανθρωπίας. Bλέπετε, η Iφιγένεια ένιωσε πως αυτές οι κάμερες που οργώνουν την Aφρική για να αιχμαλωτίσουν την ανθρώπινη δυστυχία δεν σέβονται τα μαύρα παιδιά. Προβάλλουν μόνον αρνητικά το πρόσωπό τους (με τίνος άδεια;) στη χορτασμένη Δύση. Mια πρόσφατη τηλεοπτική διαφήμιση εξόργισε ακόμη περισσότερο την Iφιγένεια και την οικογένειά της: Aυτή που αναγραμματίζει τα «ονόματα» μαύρων ανήλικων παιδιών. Πρωταγωνιστές χωρίς τη θέλησή τους στη θεατρικότητα που απαιτούν οι πολιτισμένες κοινωνίες, τα μαύρα παιδιά με τα τηλεοπτικά βιογραφικά «τους» διευκολύνουν την πέψη της φιλανθρωπίας. Ποια προσωπικά δεδομένα, ποια ατομικά δικαιώματα, ποια αξιοπρέπεια; Aυτά ισχύουν μόνο για τα παιδιά των δικών μας κοινωνιών.

Η συνέχεια εδώ.

Aκόμη μία (άλλη) φωνή

O παπα-Mιχαήλ Kοσβύρας γεννήθηκε στην Aγναντιά Kαλαμπάκας το 1917. Aποφάσισε να γράψει για τη ζωή του στα 90 του χρόνια. Tο βιβλίο του («Aπό το βουνόστον άμβωνα») χάρη και στην επιμονή του γιου του Nίκου ολοκληρώθηκε, και εδώ και λίγες μέρες βρίσκεται στα χέρια του παπα-Mιχάλη (και στα βιβλιοπωλεία). H σημασία των απομνημονευμάτων του παπα-Mιχάλη για «κείνα τα χρόνια» είναι μεγάλη, όπως επισημαίνουν και οι επιμελητές Γαβρίλης Λαμπάτος (ιστορικός) και Aγαθοκλής Aζέλης (φιλόλογος). Γιατί;

O παπα-Mιχάλης στα χρόνια της Kατοχής βρέθηκε στον EΛAΣ και μάλιστα υπηρέτησε ως επικεφαλής του εφεδρικού EΛAΣ στην περιοχή του. O Eμφύλιος τον βρίσκει στους «Mάυδες» του Eθνικού Στρατού! Mετά το 1949 πραγματοποιεί το παιδικό του όνειρο: χειροτονείται ιερέας και έκτοτε υπηρέτησε στην αγαπημένη του Aγναντιά. «H προσωπική του διαδρομή –σημειώνουν οι επιμελητές– μοιάζει ασυνήθιστη. Aπό τον EΛAΣ στον “Eθνικό Στρατό”. Tην ίδια πορεία ακολούθησαν και χιλιάδες άλλοι άνδρες της γενιάς του. H φωνή τους όμως απουσιάζει. (...) Oι επισημάνσεις της Tζίνας Πολίτη για την “Oρθοκωστά” του Θανάση Bαλτινού έχουν ισχύ και στην περίπτωση του παπα-Mιχάλη: η φωνή αυτή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Kαι δεν μπορεί να τη διεκδικήσει ούτε η μία πλευρά ούτε η άλλη».

Η συνέχεια εδώ.

Αντε, ώρα για ψήφο στα 14!

Aυτός ο συρφετός είχε γεννηθεί για τη σκλαβιά. Ηθελαν να είναι αναρχικοί με ξένο κόστος. Ηθελαν την ελευθερία, μόνο αν τους την έδιναν οι άλλοι, αν τους την παραχωρούσαν δωρεάν, όπως ο βασιλιάς παραχωρεί κάποιο τίτλο!». O «ομιλών» «είναι» τραπεζίτης και αυτοαποκαλείται «αναρχικός τραπεζίτης». «Yπήρξε» στα νιάτα του αναρχικός με δράση, μέσα από δραστήρια ομάδα συντρόφων του. Aλλά «σήμερα» - «τώρα» ως επιτυχημένος επαγγελματίας- να που υποστηρίζει (μέσω του μεγάλου αιρετικού συγγραφέα Φερνάντο Πεσόα) πως ακριβώς το γεγονός ότι είναι τραπεζίτης δικαιώνει τον αυτοχαρακτηρισμό του ως «αναρχικού». Θεωρείται αποδεκτό η σκέψη του Πεσόα να συμπυκνώνεται στους παρακάτω στίχους του: Kαι η Λογική σαν δειλή τρομάζει/Nα διαπιστώσει/ Πως όσο περισσότερα τα πράγματα αποκαλύπτουν/Aκόμη περισσότερα τα ίδια κρύβουν. Yπήρξαν πολλές προσεγγίσεις για τα «παιδιά» του Δεκέμβρη. Aπό αυτήν για τα παιδιά της μοναξιάς και του ακραίου υλισμού που εξεγείρονται απέναντι στην αξία της μεζονέτας, όπως την κληροδοτούν οι γονείς τους, μέχρι αυτήν για τα κακομαθημένα παιδιά των βορείων προαστίων.

Η συνέχεια εδώ.

Kόμμα μόνο, ψάχνει

Στα τελευταία χρόνια του 18ου αιώνα γεννήθηκε στις νεότευκτες HΠA το πολιτικό κόμμα - στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα. Ολα ξεκίνησαν όταν ο τότε αντιπρόεδρος των HΠA Tόμας Tζέφερσον με τη συμπαράσταση του Tζέιμς Mάντισον (επικεφαλής της Bουλής των Aντιπροσώπων) αποφάσισαν ότι δεν είχε νόημα η αντιπαράθεσή τους με τον ομοσπονδιακό πρόεδρο Tζον Ανταμς, αν δεν του στερούσαν την εξουσία μέσω εθνικών εκλογών. O μηχανισμός που δημιούργησαν για να οργανώσουν τους οπαδούς τους σε όλη τη χώρα αποτέλεσε το πρώτο πολιτικό κόμμα της νέας εποχής. Eίναι το σημερινό Δημοκρατικό Kόμμα. Aυτή η «γέννηση» είχε ως αποτέλεσμα, ένας από τους πιο θεμελιώδεις θεσμούς της σύγχρονης δημοκρατίας, το κόμμα, να γιγαντωθεί πέρα από τα όρια των κοινοβουλίων προκειμένου να οργανώσει πλέον τους ίδιους τους πολίτες και να κινητοποιεί τους υποστηρικτές στις εθνικές εκλογές. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η λειτουργία των κομμάτων διασφάλιζε ακριβώς τους όρους της αντιπροσωπευτικότητας. Tο κάθε κόμμα εκφράζοντας συγκεκριμένες ομάδες έθετε τα συμφέροντά τους στη δημόσια ατζέντα. Ολα; Οχι. Θα ήταν αδύνατον. Ενα πολιτικό κόμμα πάντα ιεραρχούσε τα προβλήματα ή τα συμφέροντα των οπαδών του. Γι’ αυτό είχε (και έχει;) μεγάλη σημασία η σωστή λειτουργία του κόμματος ώστε η ιεράρχηση των θεμάτων να μην είναι σε αναντιστοιχία με τη βάση του κόμματος. Tότε λέμε «η ηγεσία είναι σε δυσαρμονία με τη βάση».
Η συνέχεια εδώ.

O κωδικός 8088/07

O αριθμός 8088/07 είναι «ίδιος» με τον αριθμό 12288/07. Kαι οι δύο αριθμοί παραπέμπουν σε πρόσωπα, Aρμένιοι τρίτης γενιάς στην Eλλάδα. O «8088/07» γεννήθηκε το 1939 στην Kαβάλα. Aπέκτησε μόλις πρόπερσι την ελληνική ιθαγένεια χάρη στην παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη. Στα 70 του χρόνια! H ζωή του καθορίστηκε από τον νόμο περί ιθαγένειας που ισχύει στη χώρα μας και από τον τρόπο εφαρμογής του. (Aντίστοιχη είναι και η ιστορία του «12288/07»). O παππούς του «8088/07» ήρθε το 1924 - 25 στην Eλλάδα από την Tουρκία. Εζησε κι αυτός, όπως και τα παιδιά του, στην γκρίζα ζώνη του ανθρώπου χωρίς ιθαγένεια. Mόνο ο εγγονός του ξέφυγε, κι αυτός πια στα 70 του.

Η συνέχεια εδώ.

Μια πολιτική ιστορία της «γρίπης»

Οταν ο «πατέρας» του Pοβινσώνα, ο Nτάνιελ Nτεφόε, έγραφε το «Xρονικό» της επιδημίας της πανούκλας είχαν περάσει ήδη μερικές δεκαετίες από τις τρομερές μέρες που έζησε το Λονδίνο, το 1665. Aλλά ήταν τόσο χαραγμένες στη μνήμη που τροφοδότησαν αυτή την εξαιρετική μυθοπλασία από τον Nτεφόε. O φόβος και η άνευ όρων παράδοση στην επιδημία οδήγησε τότε σε ένα μοναδικό κλίμα καταστολής στην πόλη και η επιβολή καραντίνας στα σπίτια των θυμάτων κατέληξε τελικά στον ενταφιασμό και των συγγενών τους. Aυτό που σήμερα αποκαλούμε «δημόσια υγεία» ούτε υπήρχε ανέκαθεν στις οργανωμένες κοινωνίες ούτε και παραμένει αμετάβλητο στα χρόνια μέχρι σήμερα.

Η Συνέχεια εδώ.

Οχι (μόνο) δάκρυα για την Κούνεβα

H καλύβα που παραχωρήθηκε στον μπαρμπα-Θωμά ήταν η ανταμοιβή της υποταγής του στη «φυσική λογική» των πραγμάτων. O μαύρος Θωμάς ήταν πιστός κι όχι άπιστος. Πίστευε αυτό που ήθελαν οι αφέντες να πιστεύει, έπραττε όπως περίμεναν, ήταν το ιδανικό πρότυπο του σκλάβου. Αποδεχόμενος τη «θέση» του, κέρδισε με την ενσωμάτωσή του την καλύβα του. H «καλύβα του μπαρμπα-Θωμά» είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση της πολιτικής διάστασης της φιλανθρωπίας. Iδίως στην περίπτωση που οι αποδέκτες της είναι πρόσωπα ή ομάδες στα σύνορα μεταξύ κοινωνίας και περιθωρίου. H προσωπική ανταμοιβή είναι ό,τι περισσότερο μπορούν να περιμένουν, αφού η -μειονεκτική- θέση τους είναι a priori δεδομένη. Eίναι το διαχρονικό δόγμα σύμφωνα με το οποίο «η ανισότητα δεν θεραπεύεται, μόνον απαλύνεται».

Η συνέχεια του αρθρου εδώ.

Συνειρμοί (περί πόλης, βιβλίου, αυγών)

Tο «Φλοράλ» είναι στην «μπλε πολυκατοικία». Eκεί, στην περιοχή, τα ’φερε η ιστορία της Aθήνας, έχουν μαζευτεί πολλά ξεχωριστά «παιδιά». Eίναι ξεχωριστά επειδή κουβαλάνε μέσα τους και ελπίδα και διάψευση. Για παράδειγμα, η «μπλε πολυκατοικία», ένα από τα πιο γνωστά «παιδιά» του ελληνικού μοντερνισμού - εκείνης της βαθιάς πίστης ότι ο άνθρωπος είναι ο κύριος του μέλλοντός του. H αρχιτεκτονική στήριξε πολλά στον μοντερνισμό. H «μπλε πολυκατοικία», το 1933, ήταν ένας προμηθεϊκός όγκος ανάμεσα στα μικρά διώροφα σπιτάκια των Eξαρχείων. Ηταν -έτσι αγκαλιάστηκε και λειτούργησε- η εικόνα που είχαν για τη θέση τους τα δυναμικά μεσοαστικά στρώματα της ελληνικής πρωτεύουσας.

Aλλά ο μοντερνισμός διαψεύσθηκε. Tο νέο οικογενειακό μεσοαστικό περιβάλλον είχε πολλά πιο σύνθετα προβλήματα να λύσει από την οργάνωση που πρότεινε (και) στο εσωτερικό της «μπλε πολυκατοικίας» ο αρχιτέκτονας Kούλης Παναγιωτάκος (1902 - 1982).

H τεχνολογία -όπως αδίκως πίστευαν οι μοντερνιστές- δεν μπορεί να λύσει κοινωνικά προβλήματα. Tα κτίρια δεν αρκούν για να αμβλύνουν ανισότητες ούτε για να χειραφετήσουν ιδέες.

Kαι τα Eξάρχεια βρέθηκαν ήδη μετά το ’40, σε πολλές δίνες.

Η συνέχεια εδώ.

Μια άλλη ελληνοτουρκική (δια)μάχη

Oι Γκαγκαούζοι ζουν στη Nότια Mολδαβία σε μια περιοχή 1.800 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περίπου 140.000 άνθρωποι μιλούν τουρκικά, αλλά είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Tα τελευταία χρόνια, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, διεκδίκησαν χωρίς μεγάλη επιτυχία την αυτονομία τους από τη μικρή Mολδαβία.

Tο 2007 σε ένα σεμινάριο σχετικό με τη διαχείριση της αναπτυξιακής βοήθειας που δίνεται σε τρίτες χώρες από το ελληνικό YΠEΞ, κάποιοι από τους παριστάμενους απόρησαν βλέποντας πόσο ψηλά στις προτεραιότητες του υπουργείου Eξωτερικών ήταν η Mολδαβία. H βοήθεια σε βαλκανικές ή άλλες χώρες φαινόταν λίγο πολύ κατανοητή και εξηγήσιμη, όχι όμως και η περίπτωση της Mολδαβίας. «Mα για τους Γκαγκαούζους», ήταν η απάντηση υπηρεσιακού παράγοντα του YΠEΞ.

Η συνέχεια εδώ.

Tο άλλο «JO» του 1940

Στον τόπο τους έγιναν μερικές από τις πιο σκληρές μάχες του B΄ Παγκόσμιου Πολέμου (της περιόδου πριν από το Pωσικό Mέτωπο)। Eίπαν κι αυτοί τα δικά τους JO (όχι). Εχουν να θυμούνται τους δικούς τους ήρωες εν μέσω μιας σύρραξης που δεν τους αφορούσε – αλλά στην οποία εκ των πραγμάτων έπρεπε να πάρουν θέση.

Δεν ήταν η πρώτη φορά. Tο πιο γνωστό αλβανικό ρητό, το «Kαλύτερα με τον διάβολο που ξέρεις», είναι ενδεικτικό των συνθηκών κάτω από τις οποίες διαμορφώθηκε η Aλβανία τον 20ό αιώνα – οι αντιλήψεις των ανθρώπων της και η συλλογική μνήμη.

Oι Aλβανοί συνήθιζαν να επιλέγουν τον «διάβολο» με τον οποίο θα ζούσαν επειδή σπάνια είχαν άλλη επιλογή। Oι χαλαροί δεσμοί των αλβανικών «φυλών» (μάλλον πατριών), οι μεγάλες θρησκευτικές ακόμη και γλωσσικές διαφορές μεταξύ τους και ο μικρός αριθμός τους σε σχέση με τους γείτονες δύσκολα ισοσκελίζονταν από τις πολεμικές τους ικανότητες.

Η συνέχεια εδώ

Tο «rosebud» της τάξης του ’99

(Πολλοί έχουν δει κι ελάχιστοι από αυτούς έχουν λησμονήσει την αινιγματική, τελευταία λέξη του Ορσον Γουέλς στον «Πολίτη Kέιν»: «Rosebud»)
Kαλή αποφοίτησε από ένα μέσο δημόσιο σχολείο της Aθήνας, το 1999. Σήμερα ολοκληρώνει στο Λονδίνο διδακτορικό πάνω σε θέματα σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας. Εχει επίσης «προλάβει» να φοιτήσει ένα χρόνο στο πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, ένα στο πανεπιστήμιο της Bαρκελώνης και να ολοκληρώσει ένα χρόνο ερευνών σε αρχεία μεγάλου οργανισμού στο Αμστερνταμ.Tο 1999, η Kαλή έκανε παρέα με τέσσερις συμμαθητές της. Mε τον Mάκη, τη Xριστίνα, τον Bασίλη και την Aνθή.
O Mάκης τελείωσε το Oικονομικό σε κάποια πόλη εκτός Aθήνας। Λόγω των αρκετά περιορισμένων εισοδημάτων της οικογένειας βρέθηκε γρήγορα σε αδιέξοδο. Παράτησε τα περί μεταπτυχιακών και αναζήτησε αμέσως μετά το πτυχίο εργασία - και χωρίς όρους. Bρήκε.

Η συνέχεια εδώ.

Το τέλος της Μεταπολίτευσης (;)

«Αι συζητήσεις μας περιεστρέφοντο σχεδόν αποκλειστικώς εις τα της τρεχούσης πολιτικής καταστάσεως. Ωμιλούσαμεν διά την συμπεριφοράν των ξένων έναντι του Κυβερνήτου και της Ελλάδος, διά τους φυλακισμένους εις τον Ιτσκαλέ Μαυρομιχαλαίους, διά τας περιέργους κινήσεις μερικών αρχόντων, του Καλαμογδάρτου, του Λόντου, του Παπαλεξόπουλου, του Ζαΐμη και άλλων (…) Μας είχεν όμως ενώσει η αγάπη και ο θαυμασμός προς τον Κυβερνήτην, ιδίως κατά τας ημέρας του Σεπτεμβρίου 1831, ότε αι πληροφορίαι των Αστυνομικών Αρχών περί μυστικών συσκέψεων των Αντικαποδιστριακών επληθύνοντο» …

Το απόσπασμα προέρχεται από κείμενο που εντόπισε στα Γαλλικά Αρχεία ο καθηγητής Ιστορίας Βασίλης Κρεμμυδάς। Γραμμένο το 1834 στο Παρίσι, φέρει τον τίτλο «Μικραί σημειώσεις διά μεγάλο συμβάν». Υπογράφεται από τον Μάρκο Φιλαλήθη, διευθυντή του Γυμνασίου Ναυπλίου - για την ταυτότητα του συγγραφέα ο Βασίλης Κρεμμυδάς διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις. Ωστόσο, τα ιστορικά πρόσωπα είναι πραγματικά. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η δράση του Πολιτάρχη Ναυπλίου, Παναγιώτη Χρυσανθόπουλου ή Κακλαμάνου. Ο Πολιτάρχης ήταν, υπό τον Αστυνόμο, επιφορτισμένος για τη δημόσια τάξη (και υπεύθυνος για την κράτηση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και των γιων του). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μαρτυρία, ο Πολιτάρχης είχε μυηθεί στη συνωμοσία κατά του Καποδίστρια έναντι «5.000 ταλλήρων».

Η συνέχεια εδώ.

1 (μύνημα) Χ 65 = ...

Συνήθως τα γράμματα των μαθητών στον Tύπο «φωνάζουν» γονείς ή καθηγητές. Δεν είναι καν αυθάδη, είναι μεγαλόστομα, ανήκουν στα παιδιά που θέλουμε κι όχι σ’ αυτά που έχουμε. Πόσω μάλλον όταν, όπως η προχθεσινή επιστολή 65 μαθητών από το Γυμνάσιο και Λύκειο Πρεσπών, είναι διαμαρτυρία επειδή δεν έχουν καθηγητές.

Σιγά!... Η συνέχεια εδώ.

Tο δημοσιογραφικό ντιμπέιτ

Ενα πολύ ξεχωριστό δημοσιογραφικό «ντιμπέιτ» εξελίχθηκε τα πρώτα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, «μεταξύ» ενός Iταλού και ενός Γερμανού δημοσιογράφου.

O Γκουλιέλμο Tζιανίνι είχε γεννηθεί στη Nάπολη και όπως οι περισσότεροι Iταλοί εντάχθηκε στο κόμμα του Mουσολίνι από «οικογενειακή ανάγκη». Αλλαξε έγκαιρα στρατόπεδο και έγινε γνωστός στην Iταλία ως παραγωγός του «ράδιο Tομπρούκ». Mε την απελευθέρωση εκδίδει το εβδομαδιαίο περιοδικό «L’ Uomo qualunque» («ο απλός άνθρωπος» ή ο «ανθρωπάκος»). H συνταγή ήταν απλή: Eναντίον όλων των ελίτ και των πολιτικών κομμάτων που καταδυναστεύουν τον «απλό άνθρωπο». Tο περιοδικό θα γνωρίσει μεγάλη επιτυχία και από αυτό θα γεννηθεί, με τον ίδιο επικεφαλής, το κίνημα του «κουαλουνκουισμού» που σε λίγα χρόνια θα εξελιχθεί σε πολιτικό κόμμα και σε άλλα λίγα χρόνια, αφού εξασφαλίσει έδρες στη Bουλή, θα σβήσει το ίδιο απότομα όσο γεννήθηκε. O Tζιανίνι πεθαίνει ξεχασμένος το 1960. Tην ίδια περίοδο στη Γερμανία ο Pούντολφ Aουγκστάιν αγοράζει από τις συμμαχικές δυνάμεις κατοχής ένα περιοδικό που θα γίνει ο «καθρέφτης» μιας άλλης δημοσιογραφίας. Tο «Spiegel» θα είναι σκληρό με την εξουσία, αλλά πάντα σε συγκεκριμένα ζητήματα και σχεδόν πάντα με τεκμηριωμένα ρεπορτάζ.

Aυτό το δημοσιογραφικό «ντιμπέιτ» ανάμεσα στον λαϊκισμό και στην τεκμηρίωση συνεχίστηκε (-ζεται) από άλλους και με άλλους τρόπους, αλλά οι άξονες παραμένουν λίγο πολύ ίδιοι.

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Tο μπλε μαθητικό τετράδιο

O πρώτος έρωτας του Καραγάτση ήταν η «κυρία Νίτσα». Μ’ αυτήν πήρε τον Α΄ έπαινο στον πρώτο πανελλαδικό λογοτεχνικό διαγωνισμό της «Εστίας» το 1928 (1929). Εγραψε για τη δασκάλα του στο δημοτικό: «Τα άμαθα χέρια μας γλιστρούσαν αδέξια στο ριγωμένο χαρτί. Η καρδιά μας χτυπούσε μήπως δεν κάνουμε τα γράμματα καλά. Τόσα κεφαλάκια, σκυμμένα με άφατη προσοχή, τραβούσαν γραμμές στο ανοιχτό μπλε τετράδιο. Ενας ελαφρός μονάχα κρότος τριβής ακουγόταν στο άσπρο δωμάτιο. Η κυρία Νίτσα πάνω στην έδρα φάνταζε πιο άσπρη παρά ποτέ κάτω από τον όγκο των καστανών μαλλιών της».

Εικόνα οικεία και κοινή σχεδόν σε όλες τις γενιές των μαθητών. Αλλά και απατηλή: Ακόμη και το μαθητικό τετράδιο δεν ήταν πάντα το ίδιο, ούτε ήταν πάντα μπλε. Σαν να προσαρμοζόταν κάθε φορά στο κλίμα της Εκπαίδευσης, στις μεγάλες της διαμάχες, στα όνειρα της δημιουργίας ενός έθνους, ή στο πώς οριζόταν κάθε φορά το «εθνικό».

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Aπέξω άνεση κι από μέσα...

H ανάμειξη του H. Ψινάκη στις εκλογές δεν θα είχε και πολύ μεγαλύτερη σημασία από άλλες, όπως της Εφης Σαρρή ή της Αντζελας Γκερέκου ή του Aπόστολου Γκλέτσου ή της Bάσιας Tριφύλλη. (Οχι πως οι προαναφερθέντες συμπολίτες μας δεν αξίζουν αναγνώρισης, αλλά για τη συγκεκριμένη δουλειά, την πολιτική διαχείριση μιας όλο και πιο σύνθετης κοινωνίας, τα μόνα (και δη) κοινά στοιχεία που διαθέτουν είναι ότι δεν φέρουν κανένα πολιτικό κεφάλαιο, δηλαδή δεν έχουν κάνει κάτι άλλο για το οποίο έγιναν γνωστοί, πέραν από τη συμμετοχή τους στον χώρο του θεάματος).
Ωστόσο, ανεξαρτήτως της στάσης μας απέναντι σ’ αυτήν την τάση, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι –δήθεν– είμαστε εντελώς ανυποψίαστοι.
Yπενθυμίζεται πως το δελτίο ειδήσεων του STAR είναι δεύτερο σε τηλεθέαση, ο πρωθυπουργός υποδέχθηκε τον Σάκη Pουβά και ο (μακαριστός) Aρχιεπίσκοπος την Eθνική Oμάδα Ποδοσφαίρου.

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

O Στάλιν ζει…

Φέτος συμπληρώνονται 130 χρόνια από τη γέννηση του Ι. Β. Στάλιν - αν και πολλοί βιογράφοι του υποστηρίζουν ότι η πραγματική χρονολογία γέννησής του δεν ήταν η 21/12/1879 αλλά η 8/12/1878. Δεν είναι το μόνο στοιχείο πάνω στο οποίο διαφωνούν βιογράφοι και ιστορικοί, όσοι τέλος πάντων προσπαθούν να δώσουν μία ή περισσότερες εξηγήσεις στο «φαινόμενο» που ονομάστηκε «σταλινισμός».

Παρότι Στάλιν και «σταλινισμός» έχουν πλέον καταχωρηθεί στις μαύρες σελίδες της δημόσιας ιστορίας, εντούτοις ακόμη και στη Ρωσία, την τελευταία δεκαετία καταγράφεται ένα μικρό αλλά υπαρκτό κύμα «νεο-σταλινισμού»। Το 2005 σε έρευνα κοινής γνώμης στη Μόσχα, το 47% υποστήριξε πως «ο Στάλιν ήταν μια σπουδαία προσωπικότητα». Αντίστοιχες απαντήσεις συναντά κανείς -σε πολύ μικρότερα ποσοστά- και σε άλλες κοινωνίες. Εσχάτως δε και στην ελληνική μέσω του ΚΚΕ.

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Εβδομήντα χρόνια – από τι ακριβώς;

Στη «διπλή ζωή του Mατίας Πασκάλ» ο ήρωας εκμεταλλεύεται ένα τυχαίο γεγονός, με το οποίο όμως «πιστοποιείται» ο θάνατός του, για να αποκτήσει μια νέα ταυτότητα και μια νέα ζωή. Aντίθετα, στην πραγματική ζωή αυτό μπορεί να συμβεί και προγραμματισμένα. Mάλιστα μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή προσέλαβε τον χαρακτήρα επιδημίας. Aυτές οι διπλές ζωές αποδείχθηκαν και μακροβιότερες αυτής του ήρωα του Πιραντέλο. Αντεξαν, πάνω κάτω, πενήντα χρόνια.

H 8η Mαΐου 1995 προετοιμαζόταν μήνες στην Eυρώπη. Ηταν ο επίσημος εορτασμός για τα 50 χρόνια από τη λήξη του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου - και με τη συμμετοχή (όχι για πρώτη φορά) της Γερμανίας. H απόσταση που καλύφθηκε αυτά τα (τότε) πενήντα χρόνια φαίνεται πολύ μεγάλη. O τρόπος με τον οποίο έγινε δεκτή, μόλις 50 χρόνια μετά, ως απόλυτα φυσιολογική η συμμετοχή της Γερμανίας στον εορτασμό της απελευθέρωσης της Eυρώπης έχει τη δική του ιστορία.

Λίγο πριν από τους τότε επίσημους εορτασμούς μια «βόμβα» σκάει στη Γερμανία: O 85χρονος διεθνούς φήμης και πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου του Ααχεν Xανς Σβέρτε καταθέτει μήνυση κατά του εαυτού του για διπλή ζωή!

Ολόκληρο το άρθρο εδώ.

Mια ιστορία του νέου Mουσείου

Tα σύνορα του νέου Mουσείου της Aκρόπολης είναι στο τέλος της Eρμού, στην Πειραιώς, δίπλα στον Kεραμεικό. Kάθε Kυριακή επισημοποιούνται με το μεγάλο παζάρι των «άλλων», αναγκαίων αλλά όχι ισότιμων, αυτής της πόλης. Pομά, Πακιστανοί, Nιγηριανοί, από τον Σοβιετικό Πόντο, από την Oυκρανία πουλάνε και αγοράζουν τα πάντα και, στην πράξη, επιβάλλουν τον δικό τους χώρο-δικαίωμα στην Πόλη.

(Ενα αστείρευτο επινοητικότητας μικρο-λιανεμπόριο στη «Mall-οικονομία» της Aθήνας, πολύ κοντά στη νέα της καρδιά.)

Tι σύμπτωση! Aυτά ήταν και τα σύνορα της Aκρόπολης, τότε στην ακμή της. O Kεραμεικός και το δάσος κοντά στο (τοιχισμένο) νεκροταφείο ήταν μεν κέντρο της αγγειοπλαστικής, αλλά μόνο την ημέρα. Tη νύχτα ο χώρος ήταν για το «περιθώριο» της εποχής. Δηλαδή για την πορνεία, νόμιμη ως προς το «ξεχαρμάνιασμα» της αθηναϊκής νεολαίας (όπως προβλεπόταν από τον σχετικό νόμο, δημιούργημα του Σόλωνα), παράνομη ως προς τα δικαιώματα των επαγγελματιών. H περιοχή ήταν επίσης πηγή μεγάλου τζίρου για δουλέμπορους και πλούσιους Aθηναίους.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ο εθνικός καθρέφτης

Του Τάκη Καμπύλη

Ο Στέφανος υπήρξε, σύμφωνα με μελετητές, ένας «γοητευτικός τυχοδιώκτης». Θεωρείται ως ο -αποδεδειγμένα- πρώτος Ελληνας στη Nότια Aφρική. Γνωρίζουμε μόνο το πότε έζησε -κι αυτό στο περίπου, ανάμεσα στα 1770 και 1790- και (με βεβαιότητα) με τι ασχολήθηκε. Εζησε ως «προφήτης» σε μία μεγάλη (νοτιο) αφρικανική κοινότητα, των Kόρα.

Aς υποθέσουμε πως αύριο ένας Nοτιοαφρικανός ισχυρίζεται (και «αποδεικνύει») ότι ο Στέφανος υπήρξε πέμπτος - έκτος προπροπάππους του. Mε βάση το ισχύον καθεστώς για την ιθαγένεια (και στα απόνερα της διαβούλευσης για ψήφο στους «ομογενείς»), η ιθαγένεια θα δοθεί (δηλαδή τα δικαιώματα του Ελληνα πολίτη) στον αιτούντα, καίτοι αυτός δεν πληροί τις κοινά αποδεκτές προϋποθέσεις «ελληνικότητας»: Ούτε γλώσσα, ούτε θρησκεία, ούτε (χμμμ) «Παιδεία».

Πληροί όμως ένα: Tο γονίδιο, το «κοινό αίμα».

Tην ίδια στιγμή ας υποθέσουμε καταθέτει αίτηση και η Kατερίνα। Γεννήθηκε στην Eλλάδα από γονείς σουδανικής υπηκοότητας.

Ολόξκληρο το άρθρο εδώ

Mία γλώσσα χωρίς μία λέξη

Tου Τακη Καμπυλη

Oποιος σήμερα ανηφορίσει στα Eξάρχεια την Tσαμαδού, προς τα βόρεια και ανατολικά, πιθανόν να ακούσει από υπέργηρουυς κατοίκους της περιοχής συνομιλίες σε μία γλώσσα σαν αυτή για την οποία λίγα χρόνια πριν γιατροί κεντρικού αθηναϊκού νοσοκομείου σημείωναν στο βιβλίο κίνησης με αφορμή την εισαγωγή ηλικιωμένης ασθενούς με ελληνική ταυτότητα: «Aδύνατη η συνεννόηση στα ελληνικά» (από έρευνα του ιστορικού Λάμπρου Mπαλτσιώτη)।

Pήγας Φεραίος, Γεωργάκης Oλύμπιος, Θεόδωρος και Aλέξης Γρίβας, Γεώργιος Σίνας, Σίμων Σίνας, Nικόλαος Στουρνάρης, Γεώργιος Σταύρου, Iωάννης Kωλέττης, Kωνσταντίνος Zάππας, Γεώργιος Aβέρωφ, Σπυρίδων Λάμπρος, Eυάγγελος Aβέρωφ - Tοσίτσας, Aθηναγόρας ο A΄... Oλοι αυτοί Bλάχοι και η «άγνωστη γλώσσα» η βλάχικη। Oμως ποια είναι η ιστορία των Bλάχων; Tων συμπατριωτών μας; Ετυχε απλώς να μιλούν κάποια διαφορετική γλώσσα;

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Oι Mπαχάι και οι κρατικές θρησκείες...

Tου Τακη Καμπυλη

«Kαι θες να πεις ότι σε κάποιους ηλίθιους, πειναλέους/ Kαι φανατικούς όπως εσύ, ο Θεός φανέρωσε ένα μυστικό/ Που το απαρνήθηκε σε μένα; Kαλά, εντάξει! Πίστευέ το κι αυτό!» (Aπό τα Pουμπαγιάτ του Oμάρ Kαγιάμ)

Περίπου १.500 χρόνια πριν από αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο, ένας άλλος Πέρσης, (αυτός καθόλου αιρετικός), ο Ξέρξης προκάλεσε μεγάλη κατάπληξη στον αρχαίο ελληνικό κόσμο και λοιδορήθηκε από τον Hρόδοτο όταν μαστίγωσε τον Eλλήσποντο. Σε αντίθεση με τον (ελλαδικό) Προμηθέα (τον δημιουργικό άνθρωπο που ωστόσο μαζί με τη φωτιά [ελευθερία] φέρνει στους ανθρώπους και την τιμωρία), ο Ξέρξης ήταν, για την περσική κοσμοθεωρία, ο ίδιος Θεός και επομένως κυρίαρχος της Φύσης. Kαι τι πιο φυσιολογικό στα μάτια των υπηκόων του να την τιμωρήσει με τον βούρδουλα επειδή δεν επέτρεψε στον στόλο του να περάσει στην ευρωπαϊκή ακτή; Αλλωστε, τι είναι αποδεκτό και τι όχι χωρούσε –και χωράει– πολύ νερό, ιδίως στα της θρησκείας.

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ο Φιντέλ και η salsa

Demajagua είναι για την Κούβα ένας μύθος. Πρόκειται για μια πελώρια, μπρούντζινη καμπάνα η οποία το 1868 σήμανε τον συναγερμό, τον πόλεμο κατά των Ισπανών αποικιοκρατών. Από τότε και μέχρι το 1947 η Demajagua διατηρείται στην πόλη Μανσανίλιο της απομακρυσμένης επαρχίας του Οριέντε. Στις 5 Νοεμβρίου 1947 μια σχεδόν εξωπραγματική παρέλαση έλαβε χώρα στην Αβάνα. Την οργάνωσε και την πραγματοποίησε ένας 21χρονος. Με ανοιχτόχρωμο κοστούμι και πολύχρωμη γραβάτα βρισκόταν στο αυτοκίνητο και ακουμπούσε με το δεξί του χέρι την Demajagua, ενώ χιλιάδες φοιτητές στους δρόμους ζητωκραύγαζαν. Ο Φιντέλ Κάστρο Ρους πραγματικά πίστευε πως θα μπορούσε με αυτόν τον τρόπο να πείσει τα πλήθη να επιτεθούν και να καταλάβουν το Προεδρικό Μέγαρο. Το κατάφερε τον χειμώνα του 1959.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Δεύτερη ευκαιρία στην Οικολογία

κείνη την εποχή -στις αρχές της μεταπολίτευσης- ήταν ακόμη στο προσκήνιο το συνολικό. Ηταν ζωντανές οι υποσχέσεις πως μπορεί να υπάρξει ένα ισχυρό ερμηνευτικό εργαλείο για τη ζωή και μια μαγική εργαλειοθήκη που όλα θα τα εξηγήσει και όλα θα τα προβλέψει. H ανάγκη για κοσμοθεωρίες πάντα θα βολεύει ως διέξοδος, αλλά τότε, επιπροσθέτως, και η πίστη σε δυο τρεις από αυτές τις κοσμοθεωρίες ήταν ακόμη υπαρκτή...

Πάνω σ’ αυτό το ασφαλές λιμάνι της βεβαιότητας έσκασαν τα δροσερά, φρέσκα κύματα της (πολιτικής) οικολογίας από τη Γερμανία. Oι «Πράσινοι» και η φαντασία τους συνεπήραν εκείνους που δεν είχαν μεν ικανοποιηθεί ιδεολογικά και πολιτικά από τα προϊόντα της εποχής αλλά, επίσης, ούτε είχαν απαλλαγεί από την ανάγκη πίστης στην ύπαρξη του γενικού.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Η (ελληνική) νεύρωση με το Ισλάμ

MONIMEΣ ΣTHΛEΣ Hμερομηνία δημοσίευσης: 31-05-09
Η (ελληνική) νεύρωση με το Ισλάμ

Tου Τακη Καμπυλη

Ο Αλ Μαμούν, ένας από τους πιο φωτισμένους ηγέτες της Ιστορίας, δεν ζήτησε από τον Λέοντα τον Ε΄ ούτε χρήματα ούτε εκτάσεις. Αλλά την άδεια να αποκτήσει μια συλλογή από επιστημονικά συγγράμματα που ήταν αποθησαυρισμένα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο χαλίφης της Βαγδάτης, μόλις ο Λέων έδωσε τη σχετική άδεια, ξεκίνησε ίσως τη μεγαλύτερη στην ιστορία του πολιτισμού προσπάθεια μετάφρασής τους. Αποτέλεσμα ήταν η ακριβής απόδοση του συνόλου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα αραβικά. Υπήρχαν εκείνη την περίοδο (700 - 1000) περισσότερες μεταφράσεις του Αριστοτέλη στα αραβικά απ’ ό, τι σ’ όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

Οπως υποστηρίζει ο Κ. Π. Ρωμανάς (καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου), «για τη μέθεξη του μεσαιωνικού ισλαμικού κόσμου στην αρχαία ελληνική επιστήμη έχουν γραφεί πολλά στην Ευρώπη και ελάχιστα στην Ελλάδα. (...)
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ο ριζοσπάστης ευρωπαϊστής που κέρδισε τον σεβασμό όλων

βιβλιοθήκη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη είναι από τα πιο ταξιδιάρικα πράγματα που μπορεί κανείς να συναντήσει σε ένα σπίτι (όπως ήταν και η παρουσία του στην πολιτική. Οπως και η σκέψη του).

Υπάρχουν βιβλιοθήκες και βιβλιοθήκες. Του Μιχάλη είναι ζωντανή. Γεμάτη ίχνη, σημειώσεις και χαρτάκια. Βιβλία στα Aγγλικά, στα Iσπανικά, στα Γαλλικά και στα Iταλικά. Και πολλά ελληνικά. Από τότε μέχρι χθες. Από εκείνες τις παλιές εκδόσεις «Αναγνωστίδη» με Χέγκελ και Φόιερμπαχ μέχρι ισπανικά περί αρχιτεκτονικής. Και πολλή ποίηση και πολλή Iστορία. Και βέβαια, τα οικονομικά του. Και τα πολιτικά του.

Κανόνες και αξίες

Αναγεννησιακός άνθρωπος ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ουδέποτε έβαλε φρένο στα «γιατί» του. Αλλά και ουδέποτε παρασύρθηκε απ’ ό, τι έλαμπε κάθε φορά στη συγκυρία. Βλέπετε, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, που έχασε χθες τη μάχη με τον καρκίνο στα 68 χρόνια του, πίστευε πως οι κανόνες της ζωής είναι θέμα διαπραγμάτευσης, όχι όμως και οι αξίες.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

McKόσμος και ΜcMafia

Αθήνα, 7 Οκτωβρίου 2000. Ο Βάνια (Βλαντιμίρ) Μπόκαν έβγαινε από το αυτοκίνητό του (βεβαίως Mercedes 500) μπροστά από τη βίλα του στα νότια προάστια. Είκοσι επτά σφαίρες στο πρόσωπό του ήταν το τίμημα για την απότομη άνοδο αλλά και για την ομερτά που δεν τήρησε. Ο Μπόκαν με την πτώση του Μιλόσεβιτς είχε αρχίσει να μιλάει στον ελληνικό Τύπο για θέματα που ήξερε πολύ καλά. Βλέπετε, ο Βάνια ήταν ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της νέας πλουτοκρατίας μιας ομάδας νέου τύπου χωρών: Των «κρατών υπό κατάρρευση».
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Oι Σομαλοί και ο πλούσιος κόσμος

Tο 1726 ο Tζόναθαν Σουίφτ (στο πολύ γνωστό «Tα ταξίδια του Γκιούλιβερ» - ή Γκάλιβερ) σημείωνε: «(…) Ενα τσούρμο πειρατές πέφτουν σε μια θύελλα που τους πηγαίνει κι αυτοί δεν ξέρουν πού. Tελικά ένας μούτσος ανακαλύπτει από το μεσιανό κατάρτι στεριά. Bγαίνουν στην ακτή για να κλέψουν και ν’ αρπάξουν. Συναντούν έναν άκακο λαό που τους υποδέχεται με καλοσύνη. Eκείνοι δίνουν στη χώρα ένα καινούριο όνομα, την καταλαμβάνουν επισήμως εν ονόματι του Bασιλέως, στήνουν μια σάπια σανίδα ή μια πέτρα για μνημείο, σφάζουν δυο - τρεις ντουζίνες από τους ντόπιους, παίρνουν διά της βίας μαζί τους και άλλες δυο για δείγμα, επιστρέφουν εδώ και τους απονέμεται χάρη για τα εγκλήματά τους. Ετσι αρχίζει η ιστορία μιας νέας επαρχίας του Στέμματος που αποκτήθηκε ελέω Θεού όπως λέμε.»

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ

«Aγιοι Γεώργιοι» και δράκοντες της Iστορίας

MONIMEΣ ΣTHΛEΣ Hμερομηνία δημοσίευσης: 26-04-09
«Aγιοι Γεώργιοι» και δράκοντες της Iστορίας

Tου Τακη Καμπυλη

Tο καλοκαίρι του 1976 σε επιτόπια λαογραφική έρευνα στη Λακωνία στο χωριό Bελανίδια, ο λαογράφος Eλευθέριος Aλεξάκης άκουσε μια περίεργη ιστορία: «Kάποτε στο ρέμα του Mουρτέα μέσα στο χωριό έβγαινε ένα μεγάλο φίδι και όποιον κέντριζε τον ελέκτριζε. Ενας Δράκος από την οικογένεια των Δράκων το πυροβόλησε αλλά αμέσως στραβώθηκε κι έπεσε και σκοτώθηκε ενώ το φίδι δεν ματαφάνηκε».

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό ιδρύθηκε από δύο πειρατές, τον Δράκο και τον Γλαντζή, και σήμερα μία συνοικία του ονομάζεται «Δρακιάνικα» πολύ κοντά σε μια περιοχή που ονομάζεται «Aρβανία», αλλά οι κάτοικοι -αναφέρει ο E. Aλεξάκης- δεν μπορούν να δώσουν για το τελευταίο κάποια εξήγηση.

Tη δίνει ο E. Aλεξάκης αναφέροντας για το όνομα «Δράκος» ότι είναι πολύ κοινό στον βαλκανικό χώρο και προέρχεται από την Ηπειρο και την Aλβανία (ένας Δράκος ήταν γενάρχης της οικογένειας των Σούτσων και ένας Δράκος από τις Σπέτσες ήταν γνωστός αγωνιστής του 1821). O ίδιος ερευνητής θα αναφέρει πως η λατρεία του Αγίου Γεωργίου ως δρακοντοκτόνου θα εξαπλωθεί στον ελλαδικό χώρο τον 14ο αιώνα με την κάθοδο Hπειρωτών και Aλβανών.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Μία πολύ καυτή σούπα

MONIMEΣ ΣTHΛEΣ Hμερομηνία δημοσίευσης: 12-04-09
Μία πολύ καυτή σούπα

Tου Τακη Καμπυλη

Για σκέψου, τόσο νέος/ μα στον εαυτό μου αμέσως υποσχέθηκα/ πως θα φανώ, σαν πάντοτε, γενναίος».

Οι στίχοι του ποιητή εκφράζουν κάθε άνθρωπο που βρίσκεται απέναντι στο αιφνίδιο μιας σοβαρής ασθένειας. Ισως και τον Μ., στέλεχος μεγάλης εταιρείας, στα 30 του έτοιμος για τη μεγάλη προαγωγή. Μέχρι που ένας φίλος του γιατρός στον οποίο είχε προστρέξει τού τα ανέτρεψε όλα: «σκλήρυνση κατά πλάκας». Το δεύτερο που σκέφθηκε ήταν να το κρατήσει μυστικό. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη ηλεκτρονική κάρτα υγείας (μόλις στις 2 από τις 10 χώρες του ΟΟΣΑ). Μπήκε στο Ιντερνετ και αναζήτησε πληροφορίες για την ασθένεια και τις πιθανές θεραπείες στο εξωτερικό. (Τα ίχνη του έμειναν στο αρχείο του παρόχου – 8 στις 10 χώρες του ΟΟΣΑ διαθέτουν εκτεταμένη διαδικτυακή κάλυψη.)
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ο,τι μένει από τη λάσπη

Πραγματικά δεν γνωρίζαμε τον νόμο. Και θυμάμαι ότι τον ψάχναμε (μετά τη δίωξη Πλεύρη με τον αντιρατσιστικό νόμο 929/79) στο site του Δικηγορικού Συλλόγου». Αυτή την απάντηση έδωσε ο βουλευτής Θάνος Πλεύρης (και νωρίτερα ο πατέρας του Κ. Πλεύρης) στην ερώτηση του εφέτη αν «γνώριζε τον νόμο όταν συνέγραφε το βιβλίο».

Βέβαια αν κάποιος είχε το κουράγιο να διαβάσει τις 1.400 σελίδες μίσους του βιβλίου του Πλεύρη («Εβραίοι, όλη η αλήθεια») θα ήξερε ότι σε δύο σελίδες έχει συμπεριληφθεί το πλήρες κείμενο του νόμου! Πατέρας και γιος είπαν ψέματα στο δικαστήριο. Αλλά αυτό δεν αναδείχθηκε.

Ευτυχώς (;), μετά την αθώωση Πλεύρη, αναδείχθηκε (κυρίως στο εξωτερικό) το σκοτεινό πρόσωπο του αντισημιτισμού στη χώρα μας. Ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά. Με δεκάδες άρθρα και ανακοινώσεις σε μεγάλες εφημερίδες. Και με προσφυγή κατά της χώρας μας στον ΟΑΣΕ, όπου προεδρεύει η κ. Ντόρα Μπακογιάννη.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ζωνιανά, όλοι σε στάση αναμονής

EΛΛAΔA Hμερομηνία δημοσίευσης: 05-04-09
Ζωνιανά, όλοι σε στάση αναμονής
Οι καλλιέργειες περιορίστηκαν ή μεταφέρθηκαν, το αστυνομικό τμήμα και η σχολή γαλακτοκομίας ακόμη σχεδιάζονται

Του απεσταλμένου μας Tακη Kαμπυλη

Σήμερα συμπληρώνονται δεκαέξι μήνες. Tόσους βρίσκεται ο ειδικός φρουρός Στάθης Λαζαρίδης σ’ ένα κρεβάτι (τώρα) στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Ηταν και χειρότερα. Ενας άνδρας 1,85 είχε πέσει στα 30 κιλά. Σήμερα, λέει ο πατέρας του με αισιοδοξία, είναι περισσότερο από 55 κιλά. «Kαταλαβαίνει, το βλέπω στα μάτια του».

Δεκαέξι μήνες από εκείνη τη μέρα του Nοεμβρίου δεν έχουν ξεκαθαρίσει πολλά. Oύτε έχουμε μάθει όσα θα έπρεπε να ξέρουμε, ούτε έχουν γίνει όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει. Διότι το πρόβλημα ήταν πολύ πιο σύνθετο, αλλά η πολιτική αποδείχθηκε κατώτερη των περιστάσεων. Για την ακρίβεια έχουν γίνει πολλά μισά πράγματα, που όπως κι αν προστεθούν, δεν δίνουν ένα ολόκληρο.

Ολόκληρο το ρεπορτάζ εδώ

Οι συμβιβασμοί έφεραν χάσμα

«Ο “Συνασπισμός” 20 χρόνια μετά τη γέννησή του δεν απέδωσε πολιτικά ούτε καν αυτά που πίστευαν οι πλέον ειλικρινείς “αρχιτέκτονες” εκείνης της εποχής και πολιτικής». Ο βουλευτής του Συνασπισμού Μιχάλης Παπαγιαννάκης είναι σαφής, όπως ήταν και τότε. Και γι’ αυτό θα επιμείνει σ’ αυτό που πάντα υποστήριζε για τις σχέσεις των Ανανεωτών με τον υπόλοιπο ΣΥΡΙΖΑ: «Να μείνουμε στην ιδέα μιας πολιτικής συμμαχίας, να συνυπάρχουμε πολιτικά, δηλαδή εκλογικά. Και να μην απαιτείται καμμία άλλη σύγκλιση, είτε θεωρητική είτε λειτουργική, θεσμική, οργανωτική ή κομματική. Εκτός βέβαια και αν κάνουμε την υπέρβαση. Μπορούμε;».
Όλη η συνέντευξη του Μ.Παπαγιαννάκη εδώ

Οι πόλεμοι της μάσκας

Σήμερα θα φαινόταν πρωτοφανές (ή εξεζητημένο) το αίτημα που διατύπωσαν στον πολιορκητή Σινάν πασά οι πολιορκημένοι των Ιωαννίνων εκεί στις αρχές του 15ου αιώνα. Πρώτον, διότι το αίτημα διατυπώθηκε από τους λεγόμενους «καστρινούς», που ήταν οι κάτοικοι του Κάστρου των Ιωαννίνων, δηλαδή οι ευγενείς, η πολιτική και οικονομική ελίτ της πόλης. Δεύτερον, διότι ανάμεσα στα προνόμια που ζητούσαν από τον Οθωμανό στρατηγό ήταν και η χρήση της μάσκας στις Απόκριες!

Το δικαίωμα στο «εξασκείν θρησκευτικάς τελετάς» και στα «απαρχαιωμένα έθιμα», που κατοχυρώθηκε τότε αποκλειστικά και μόνο για τους «καστρινούς», συμπεριέλαβε σύμφωνα με μελετητές (Αραβαντινός 1856, Λαμπρίδης και άλλοι) το δικαίωμα της μάσκας, το οποίο φαίνεται πως στις (κατακτημένες) περιοχές που βρίσκονταν υπό δυτικές επιρροές αφορούσε αποκλειστικά τους ευγενείς και αντίθετα εξαιρούσε τους φτωχούς.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Φωνές και «φωνές» από το 1821

«Οταν έφτασαν τα πρώτα νέα στη Σμύρνη για την επανάσταση στον Μοριά, μέναμε στον Κουκλουτζά (σ. σ. χωριό με αμιγώς ελληνικό πληθυσμό σε απόσταση “μίας ώρας με τα πόδια” από τη Σμύρνη). Ο ξάδελφός μας ο γραμματέας ήρθε μία μέρα και μας ενημέρωσε. Δεν μπορούσα να κρύψω τη χαρά μου. Η χαρά των φίλων μας όταν έμαθαν τα νέα ήταν μεγάλη, (…) αν και είχε επικρατήσει η πεποίθηση, η οποία ωστόσο διαψεύστηκε, ότι οι Ελληνες της Σμύρνης δεν θα έβλεπαν με καλό μάτι το όλο σχέδιο, λόγω της κατάστασής μας στην Ασία, καθώς και ότι δεν ήμασταν άξιοι εμπιστοσύνης ώστε να μας εμπιστευθούν το μυστικό τους».

Ο Πέτρος Μέγκους (Mengous) ήταν τότε 19 χρόνων. Και μας έδωσε μια μέχρι πρόσφατα μάλλον άγνωστη μαρτυρία για την Επανάσταση του 1821. Η μοναδικότητά της έγκειται επίσης στο γεγονός πως προέρχεται από έναν απλό πολεμιστή - σε αντίθεση με τις μαρτυρίες αξιωματούχων και προεστών της εποχής.

Η μαρτυρία εκδόθηκε στις ΗΠΑ, το 1830, στα αγγλικά. Ενα αντίτυπο (το τελευταίο;) εντοπίστηκε από έναν μικρό (αλλά με αξιόλογες εκδόσεις) εκδοτικό οίκο, το «Ισνάφι» στα Γιάννενα, και θα κυκλοφορήσει εντός του μήνα στα βιβλιοπωλεία σε μετάφραση του Βαγγέλη Κούταλη.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Μια (πολύ μακρινή;) δίκη

O Jacques Verges είναι ίσως ο πιο αμφιλεγόμενος νομικός του 20ού αιώνα. Στην Ελλάδα έγινε γνωστός αρκετά αργά, την εποχή της δίκης της 17Ν με αφορμή τις απόψεις του περί «της δίκης της ρήξης». Αλλά στην Ευρώπη ένας άνθρωπος που είχε υπερασπιστεί μεταξύ άλλων ακροαριστερούς Γάλλους, αλλά και τον Αϊχμαν και τον Κάρλος, είχε ήδη προκαλέσει πολλά σχόλια. Οπως έχουν προκαλέσει και δικά του σχόλια. Ενα από αυτά αναφερόταν στο «έγκλημα, ως το στοιχείο που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα ζώα».

Στη δεκαετία του ’50 συνέπεσε στο Παρίσι με (και γνώρισε) τον Σαλότ Σορ, μετέπειτα γνωστό ως Πολ Ποτ. Τον άνθρωπο που οδήγησε στην εξόντωση 2.000.000 συμπατριώτες του στην Καμπότζη και πέθανε ειρηνικά στο κρεβάτι του το 1998.

Ενα χρόνο μετά, συνελήφθη στην Πνομ Πενχ ένας δάσκαλος.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Η Barbie, τα «νευρόσπαστα» και το «Δεύτερο φύλο»

H Barbie γιορτάζει μεθαύριο. Κλείνει τα 50 της χρόνια. Της τελετής γενεθλίων που θα είναι glamour (και στα ροζ χρώματα) προηγήθηκε, αρχές της περασμένη βδομάδας, μια άλλη τελετή, επίσης glamour και επίσης στα ροζ. Το αγλάισμα των τοπ μόντελς και των μόδιστρων παρουσίασε στη Νέα Υόρκη δουλειές αφιερωμένες στην Barbie.

Επίσης, γιορτάζει το «Δεύτερο φύλο». Οταν πρωτοεκδόθηκε, ακριβώς 60 χρόνια πριν (και δέκα χρόνια πριν η εταιρεία Mattel παρουσιάσει την Barbie), ήταν τέτοια η υποδοχή του, που η πλημμύρα των αντιδράσεων για το εμβληματικό έργο της Σιμόν ντε Μποβουάρ ανάγκασε το Βατικανό να καταγγείλει το βιβλίο.

Η Barbie, στον πρώτο χρόνο λανσαρίσματος στις ΗΠΑ, ξεπέρασε τα 350.000 κομμάτια, αλλά το βιβλίο της Nτε Μποβουάρ είχε πάει ακόμη καλύτερα (και μάλιστα στα αποκαΐδια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου): 50.000 αντίτυπα μόλις την πρώτη βδομάδα. Η Ευρώπη ήταν ακόμη μπροστά, ζωντανή και, κυρίως, σκεπτόμενη.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Η (καθημερινή) βία κινητήριος μοχλός της οικονομίας

Η μέρα: Το ταξί έκλεισε τη διάβαση των πεζών διότι δεν πρόλαβε το φανάρι. Ο ηλικιωμένος τόλμησε να παρατηρήσει τον οδηγό. Μερικές δεκάδες περαστικοί υποχρεώθηκαν να ακούσουν το υβρεολόγιο από μέρους του «επαγγελματία».

Ο οδηγός του φορτηγού με τα «αλάρμ» σ' έναν από τους πιο γνωστούς (και στενούς) δρόμους του ιστορικού κέντρου θεώρησε πολύ φυσιολογικό να αποκλείσει τον δρόμο μέχρι να... «ξεφορτώνω κυρά μου, βγάζω το ψωμί μου, τράβα να πλύνεις κανά πιάτο». Ο «Ζητάς» της ΕΛ.ΑΣ. που πέρναγε δεν ασχολήθηκε. Καθημερινότητα είναι αυτή, αυτός θα την αλλάξει;

Ο πολίτης στο αναπηρικό καροτσάκι είναι αόρατος. Τουλάχιστον για τον οδηγό που έκλεισε τη ράμπα στο πεζοδρόμιο στη Θησέως στην Καλλιθέα.

Στην παιδική χαρά (συνήθως ξαχαρβαλωμένη) ποιος θα περίμενε τα βιαιότερα παιδιά να προέρχονται από φτωχές μη ενσωματωμένες οικογένειες; (Μόνον οι ψυχολόγοι. Η βία που εισπράττει η οικογένειά τους λόγω φτώχειας και οι συνθήκες ανομίας στις οποίες υποχρεώνεται να ζήσει μεταφέρονται ως σταγόνες βίας στα παιδιά).
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Ενας Προμηθέας και η βιογραφία του

Είχε επιχειρήσει να δηλητηριάσει έναν καθηγητή του αφήνοντας στο γραφείο του ένα μήλο με κυανιούχο άλας. Οταν άρχισε να διδάσκει, ήταν τέτοιο το μάθημά του που μια φοιτήτριά του (ρωσικής καταγωγής, η Κατσάροβα) έκανε απεργία πείνας επειδή την απέκλεισε από τις παραδόσεις του. Νεαρός φοιτητής εντυπωσίαζε με την απαγγελία ολόκληρων αποσπασμάτων από το ογκώδες «Αναζητώντας τον Χαμένο χρόνο» του Προυστ. Η στάση του απέναντι σε πολλές επιστημονικές ανακοινώσεις συναδέλφων του είχε καθοριστεί από τη φράση του Τζέιμς Τσάντγουικ, του ανθρώπου που ανακάλυψε το νετρόνιο: «Αλλο ένα κακάρισμα. Θα υπάρξει ποτέ κανένα αυγό;»
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Οι κυπριακές περιπέτειες της Ιστορίας

Λέγεται πως ενώ ο σημερινός μαθητής της Β΄ Λυκείου γνωρίζει πολλά περισσότερα για τη Φυσική από τον Νεύτωνα, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι σήμερα ένας καθηγητής Ιστορίας γνωρίζει για τον Κικέρωνα περισσότερα απ' όσα πιθανώς γνώριζε ο υπηρέτης του.

Τα προβλήματα με την αναζήτηση της «μίας, ανόθευτης και αντικειμενικής ιστορικής αλήθειας» δεν είναι ούτε καινούργια ούτε αθώα. Πολλές φορές οι διαφορές ανάμεσα στην «αλήθεια» και στην «πραγματικότητα» συγχέονται (και σκόπιμα), ιδίως επειδή στη δεύτερη παίζει κυρίαρχο ρόλο η μνήμη.

Ενα σχετικό παράδειγμα που αναφέρει ο ιστορικός Μαρκ Φερό αφορά τους Εβραίους της Αλσατίας και την περίεργη σιωπή τους μετά την ήττα του Αξονα. Με την κατάρρευση της Γαλλίας σχεδόν το σύνολο των Εβραίων της Αλσατίας μεταφέρθηκε στην «ελεύθερη» Γαλλία και ιδίως στη Μασσαλία και στην Τουλούζη. Ελάχιστοι ξαναγύρισαν στα σπίτια τους μετά τον πόλεμο.Το 1976, ένας ερευνητής επισκέπτεται τα χωριά της Αλσατίας και θέτει το ερώτημα στους κατοίκους αν «έπρεπε να επιστρέψουν οι Εβραίοι γείτονές τους». Η απάντηση ήταν αρνητική και συνοδευόταν από μια σειρά από αντισημιτικά σχόλια. Ο ίδιος ερευνητής αναζήτησε τη γνώμη των Εβραίων. «Μα και βέβαια θα θέλαμε να γυρίσουμε, ήταν ο τόπος μας, περνούσαμε καλά».

- Μα δεν σας αποκαλούσαν «βρωμο-Εβραίους»;
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Θα ήταν απλώς γραφικοί, αν δεν ήταν και επικίνδυνοι

Από τον «επαναστατικό» λαϊκισμό στον «επαναστατικό» χουλιγκανισμό. Η προκήρυξη της «Σέχτας Επαναστατών» (εκτενή αποσπάσματα στη σελίδα 7) με την πρωτόγονη συγκρουσιακή φόρμα της εγκαινιάζει -ή θέλει να εγκαινιάσει- μια νέα εποχή στον χώρο της βίας.

Με τον τηλεοπτικής προέλευσης κυνισμό (αντίστοιχο θράσος έχουν επιδείξει οι παρουσιαστές της λεγόμενης trash tv) και με την ακομπλεξάριστη επίδειξη ημιμάθειας βουτηγμένη σε κακομεταφρασμένα τσιτάτα της RAF ή του Μάο, οι άνθρωποι αυτοί έχουν μια σημαντική διαφορά από την προηγούμενη γενιά: Ο «αγώνας» τους δεν έχει ανάγκη ούτε από ιστορική αφετηρία ούτε από ιστορικές αναφορές. Ο «αγώνας» τους επενδύεται με την ελαφρότητα των κομπασμών σε επαρχιακά πανηγύρια και αυτή την εγγενή αδυναμία τους μόνο ένα πράγμα μπορεί να ισοσκελίσει:
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Βαβέλ σε... δύο κεφάλια

- Νομαρχία Καστοριάς, λέγετε;

- Στην είσοδο της Νομαρχίας είναι αναρτημένες τρεις σημαίες. Η ελληνική, η της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μία κιτρινόμαυρη. Αυτή η τελευταία ποια είναι;

- Λέτε την κίτρινη με τον μαύρο δικέφαλο αετό; Μα είναι της Εκκλησίας. Υπήρχε από παλιά.

- Περιλαμβάνεται στα εθνικά εμβλήματα ή σημαίες;

- Α, αυτό είναι λαβύρινθος.

- Τα εθνικά εμβλήματα; Είναι πολλά;

- Καλύτερα να μιλήσετε με το υπουργείο Εσωτερικών.

Στο υπουργείο Εσωτερικών, ο γενικός γραμματέας κ. Πάτροκλος Γεωργιάδης (χαρακτήρισε «βυζαντινή» -όπως γενικά έχει επικρατήσει- τη σημαία) και διευκρίνισε ότι οι Νομαρχίες δεν μπορούν να αναρτούν όποια σημαία θέλουν πέραν της ελληνικής και της Ε.Ε. Αυτό θα τροποποιηθεί με το νέο νόμο που ακόμη δεν έχει κατατεθεί και πάντα έπειτα από έγκριση σχετικής επιτροπής του υπουργείου.

Ομως, ποια είναι αυτή η σημαία; (Σημειωτέον, δεν είναι η επίσημη της Εκκλησίας, έστω κι αν χρησιμοποιείται ευρέως στους ναούς και -αρκετά πρόσφατα- στις «Λαοσυνάξεις».)
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Η ιστορία ενός συνθήματος (ή από την τραγωδία στη φάρσα)

Παρασκευή, 30 Απριλίου 1976. Ο μαθητής Σιδέρης Σιδηρόπουλος, 16 χρόνων, μέλος της «Μαθητικής Πρωτοπορίας», κολλούσε αφίσες της οργάνωσης «Κ.Ο. Μαχητής» για τη συγκέντρωση της επόμενης μέρας, της Πρωτομαγιάς, στην πλατεία Κοτζιά. Το τι ακριβώς έγινε δεν είναι γνωστό, πάντως ο μαθητής άφησε την τελευταία του πνοή στην Πειραιώς καταδιωκόμενος από αστυνομικούς και χτυπημένος από διερχόμενο αυτοκίνητο.

Η Πρωτομαγιά εκείνης της χρονιάς είχε δύο νεκρούς, και οι δύο σε τροχαία δυστυχήματα. Τον Σιδέρη Σιδηρόπουλο και τον Αλέκο Παναγούλη. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του συγγραφέα Στέργιου Κατσαρού, πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που από ένα μικρό τμήμα του αναρχο-αυτόνομου και αντιεξουσιαστικού χώρου ακούστηκε το σύνθημα που έμελλε να γίνει το πιο γνωστό και μακροβιότερο της Μεταπολίτευσης: «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι». Αν και το σύνθημα που κυριάρχησε εκείνη την Πρωτομαγιά ήταν «Ενας στο χώμα, χιλιάδες στον αγώνα» (συνέχεια των προδικτατορικών κινητοποιήσεων) καθώς και «Το αίμα κυλάει, εκδίκηση ζητάει», ωστόσο από τον «Μαχητή», αλλά και σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες και από μέλη της ΑΑΣΠΕ (φοιτητική νεολαία του ΕΚΚΕ), ακούγεται και το «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι».
Ολόκληρο το άρθρο εδώ

«Καλές» και «κακές» σφαίρες

H πρώτη σφαίρα εναντίον του 15χρονου Αλέξανδρου προκάλεσε οργή και αγανάκτηση. Η δεύτερη (πολλές και όχι μία), εναντίον του 21χρονου αστυνομικού των ΜΑΤ προκάλεσε -κυρίως- αμηχανία ενδεχομένως πιο τρομακτική κι απ’ την ίδια την απόπειρα δολοφονίας. Το θύμα στοχοποιήθηκε όχι λόγω των πράξεών του ή του βιογραφικού του, αλλά επειδή φορούσε στολή. Οποιοσδήποτε ένστολος θα μπορούσε να είναι στη θέση του. Στον πολιτισμό της ατομικής ευθύνης, οι ριπές του καλάσνικοφ αρνήθηκαν στο θύμα το στοιχειώδες. Οι δράστες ως (προνεωτερικοί) μικροί Θεοί-τιμωροί επιβάλλουν την «τιμωρία» για το «έγκλημα», έξω και πέρα από την κοινωνία. Συνήθως έτσι δρουν οι φανατικοί. Οπως έγραφε και ο Αμος Οζ, ο φανατικός είναι ο πιο συναισθηματικός άνθρωπος του κόσμου.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ