Σκοτεινό γαλάζιο

Κατά μία ενδιαφέρουσα ερμηνεία, η συναίνεση στην κοινοβουλευτική Δύση και η μέσω αυτής προγραμματική σύγκλιση των παραδοσιακά αντιπάλων σοσιαλιστών - δεξιών ή της Δεξιάς - Αριστεράς, γέννησε το φαινόμενο του νέου δεξιού λαϊκισμού. Με λίγα λόγια η συναίνεση σε βασικούς τομείς που επέδειξαν στην Ευρώπη η Αριστερά και η Δεξιά άμβλυνε τις μεταξύ τους διαφορές, εγκλώβισε σε μονόδρομους τους πολίτες και τελικά ακυρώθηκε η ουσία της Δημοκρατίας. Αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων και η γέννηση της νέας ακροδεξιάς, απότοκος της κρίσης της Αντιπροσωπευτικότητας.

Θεμέλιος λίθος της λαϊκιστικής ρητορείας είναι μια νέα αντιπαλότητα με ταξικά αλλά και υπερταξικά χαρακτηριστικά: «Το σύστημα» απέναντι στον λαό, οι «ελίτ» απέναντι στο «πόπολο», το «σικέ παιχνίδι των λίγων» και η περιθωριοποίηση των πολλών.

Ο λαϊκιστής πολιτικός οφείλει να τραβήξει διαχωριστικές γραμμές με το πολιτικό σύστημα. Μόνο έτσι μπορεί να εκφράσει τη δυσφορία αλλά και να πείσει ότι αυτός είναι «με τον λαό» και όχι με όσους «τον ξεγέλασαν».

Το φαινόμενο, εσχάτως, στην Ελλάδα δεν δείχνει να περιορίζεται μόνο στα ακροδεξιά του πολιτικού φάσματος. Αλλά βασικοί πυλώνες της λαϊκίστικης ρητορείας υιοθετούνται από τον πρόεδρο της Ν. Δ. Αντώνη Σαμαρά.

Ο νέος λαϊκισμός πολιτικά είναι βολικός. Δεν χτίζει πάνω σε προγραμματικές δεσμεύσεις, αλλά μάλλον σε μια έννοια εσωστρεφούς «πατριωτικής ηθικής». Για παράδειγμα το «μπορούμε επειδή είμαστε Ελληνες», ο πρωθυπουργός το συνοδεύει με μέτρα ειρήνης στο εσωτερικό (ιθαγένεια κ. λπ.) και με μέτρα συνύπαρξης με τους γείτονες στα σύνορα. Αντίθετα, ο Αντ. Σαμαράς το ίδιο σύνθημα το συνοδεύει από μια σκληρή μεταναστευτική ατζέντα καθώς και με τις παλαιότερες «μακεδονικές» περγαμηνές του.

Τη βάση αυτής της ρητορείας ο Αντ. Σαμαράς θεμελίωσε με την ψήφο του κατά του Μνημονίου. Είχε προηγηθεί μια, έως και άκομψη για πολλά στελέχη του, σαφής απόσταση από το πρόσφατο παρελθόν του «συστήματος», δηλαδή από ΠΑΣΟΚ και Ν. Δ. Η επιλογή της μη ψήφισης καταδεικνύει την αγωνία του νέου αρχηγού να μη συμπεριληφθεί στο κατερρέον πολιτικό σκηνικό, να μην ταυτιστεί με το «παλιό», με όποιο κόστος.

Η συνέχεια εδώ.

Ποιος χρειάζεται την Αριστερά;

Την περασμένη εβδομάδα, μπορούσε να δει κανείς την Αθήνα διαφορετικά. Οπως και την προπερασμένη, όπως και αρκετές εβδομάδες τους τελευταίους μήνες.

Για παράδειγμα, μια μέρα της προηγούμενης εβδομάδας, το βράδυ, περίπου 70 - 80 κάτοικοι της περιοχής Φιλοπάππου αλλά και από αλλού συγκεντρώθηκαν σε παρκάκι της περιοχής. Είχε οργανωθεί με πρωτοβουλία της Ραλλούς –ηθοποιός που διατηρεί κατάστημα βιολογικών τροφών– παράσταση Καραγκιόζη, έναντι περίπου 4 ευρώ η οικογένεια. Πολλοί δεν πλήρωσαν, αφού από νωρίς είχε καλυφθεί το απαιτούμενο ποσό των 200 - 250 ευρώ. Ολοι απόλαυσαν τη βραδιά, τα πευκάκια και μερικές ρεφενέ μπιρίτσες. Οι περίοικοι είχαν κι άλλη επιλογή, αφού στην κοντινή πλατεία Μερκούρη στα Πετράλωνα, η επιτροπή κατοίκων (γύρω από το βιβλιοπωλείο «Αμόνι») διοργάνωνε στην πλατεία «ρεφενέ» προβολή κινηματογραφικής ταινίας. Λίγο ανατολικότερα, στο Παγκράτι –το ίδιο βράδυ– στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, συγκροτήματα εκτός αγοράς ξεσήκωσαν τους περιοίκους σε πλατεία της περιοχής. Συνδιοργανωτές, παρέες της περιοχής. Ολα ρεφενέ. Επίσης το ίδιο βράδυ, τα Εξάρχεια φιλοξενούσαν έκθεση φωτογραφίας μαθητών σε μία «σχολή» φωτογραφίας (όπου η φοίτηση είναι δωρεάν. Υπάρχει, άλλωστε, στην περιοχή μια παράδοση δωρεάν μαθημάτων – κυρίως ξένων γλωσσών, αλλά σήμερα αυτή η παράδοση δείχνει ότι ανθεί. Χρόνια πολλά και στο «Φλοράλ»). Το ίδιο απόγευμα –πάντα της ίδιας μέρας– ένα παιδικό πάρτι βρισκόταν σε εξέλιξη σε χώρο κοντά σε παιδική χαρά στο Γαλάτσι. Οι γονείς είχαν κληθεί –γραπτώς– να μην προβούν σε έξοδα λόγω κρίσης: «Για τα παιδιά ένα νέο παιχνίδι είναι πάντα δώρο, έστω κι αν είναι το παλιό παιχνίδι του δικού σας παιδιού. Φέρτε ένα τέτοιο ως δώρο». Τέλος (;) το ίδιο βράδυ, μια παρέα νέων μουσικών από τη Νέα Φιλαδέλφεια συζητούσαν για τις εισπράξεις τους, ο καθένας από τη μοναχική συναυλία δρόμου στα διάφορα «περάσματα» της πόλης (ιδίως στα τουριστικά της σημεία). Μετά συντονίστηκαν σε ένα αμερικανικό (ιντερνετικό) ραδιόφωνο το οποίο θα παρουσίαζε τις δουλειές μουσικών εκτός αγοράς. Περιμένοντας την εκπομπή, «τσίμπησαν» στην ίδια αναμονή και μια παρέα από τον Βύρωνα, επίσης νέων μουσικών οι οποίοι ήταν σε online συνεννόηση και με μία ομάδα από Λύκειο (μάλλον) του Περιστερίου που αναζητούσε μουσικούς στο πάρτι που ετοίμαζαν για ένα συμμαθητή τους με προβλήματα υγείας.

Υπάρχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά: ηλικιακά ανήκουν στο μεδούλι του δυναμικού κομματιού της κοινωνίας μας. Εως 45 χρόνων, αλλά με την πλειοψηφία κάτω από τη ζώνη των 35 χρόνων. Ανάμεσά τους καταγράφονται, τελευταία, αρκετοί άνεργοι και πολλοί «επισφαλώς εργαζόμενοι», δηλαδή εργασιακά, περίπου μετέωροι. Υπάρχουν επίσης και εργαζόμενοι που η απαρίθμηση των σπουδών τους σε κάνει να αναφωνείς: «Μα, γιατί γύρισες στην Ελλάδα;».

Η συνέχεια εδώ.

Ενα πέρασμα

Η Νιλφέρ Ταρικαφιάρ είναι καθηγήτρια Κοινωνιολογίας σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Πόλης και από τις γνωστές φεμινίστριες της Τουρκίας. Σήμερα είναι και η «ψυχή» της ελληνοτουρκικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Δάφνη». Η δράση μη κυβερνητικών οργανώσεων έχει προκαλέσει στην Ελλάδα πολλές συζητήσεις. Οι βασικές (καλοπροαίρετες) ενστάσεις διατυπώνονται (τόσο από δεξιά όσο και από αριστερά) για τη μορφή της δράσης τους. Για ένα μεγάλο κομμάτι τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς (εκεί σαφώς μεγαλύτερο), η δράση των ΜΚΟ είναι μάλλον ακατανόητη, περίπου περιττή -αφού υπάρχουν οι παραδοσιακές μορφές δράσης που επιτρέπουν μεγάλες συσπειρώσεις και στο κάτω κάτω έχουν αποδειχθεί, στο παρελθόν, αποτελεσματικές. (Π.χ. συνδικαλισμός, κομματικές πρωτοβουλίες, συλλαλητήρια, κοινοβουλευτικός έλεγχος, Τοπική Αυτοδιοίκηση, κ.λπ.). Κι αν για πολλές περιβαλλοντικές ΜΚΟ υπάρχει μια γενική ανοχή ή αποδοχή, η περίπτωση ενός ελληνοτουρκικού φεστιβάλ στην Ξάνθη και στην Πρίγκηπο από μια ελληνοτουρκική ΜΚΟ παρουσιάζει εύλογο ενδιαφέρον. Ενας από τους δασκάλους της ελληνικής δημοσιογραφίας, ο Νικηφόρος Αντωνόπουλος, έλεγε ότι «πάντα, όταν γράφετε, στο μυαλό σας να έχετε τον κακοπροαίρετο και όχι τον καλοπροαίρετο αναγνώστη». Λοιπόν, η φιλοξενία κυμάνθηκε στα όρια της συγκυρίας. Μάλλον προς το αξιοπρεπώς ανεκτό. Τα περισσότερα καλύφθηκαν από προσφορές των δύο δήμων και νομαρχιών. (Οι λόγοι είναι και οικονομικοί, αφού τόσο προς τα Πριγκηπόννησα από Ελλάδα όσο και από την Τουρκία προς τη Θράκη αναπτύσσεται ένα νέο είδος τουρισμού με σημαντικά οφέλη -όπως είπαν οι δύο δήμαρχοι- για τις τοπικές οικονομίες. Χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. (Ο τουρισμός του εκδιωγμένου.) Δεκαπέντε - είκοσι χρόνια πριν, στη Θράκη, η Ντιλέκ, ο Σαμί, η Μίνα, ο Τζεβδέτ, η Ιλκέμ, ο Χαλίλ και η Ντιλντάρ, έφτιαξαν μια παρέα που αποδείχτηκε ένα «πέρασμα». Με εξαίρεση τη Μίνα, τα άλλα ήταν παιδιά της τουρκικής μειονότητας. Παιδιά που με κάποιον τρόπο ξέφυγαν από τους παραδοσιακούς δρόμους που είχε φτιάξει για αυτούς η ελληνική κουτοπονηριά - και το αντίστοιχο για να μην παρεξηγούμαστε, αν και όλο και κάποιος θα βρεθεί να μιλήσει για αντεθνικούς συμψηφισμούς. Εν προκειμένω ως κουτοπονηριά ορίζω να μη μαθαίνουν σωστά ούτε ελληνικά ούτε τουρκικά, να μην μπορούν να επιδιορθώσουν το σπίτι τους, να μην μπορούν να μετακινηθούν, να είναι όμηροι δύο υπουργείων Εξωτερικών και δύο μυστικών υπηρεσιών.

Η συνέχεια εδώ.

Το έσχατο (;) καταφύγιο

Η ομπρέλα του πατριωτισμού άντεξε πολλά στους αιώνες από την Αναγέννηση έως σήμερα αλλά και κρατήθηκε από πολλά διαφορετικά χέρια. Ο πατριωτισμός ήταν το δυνατόν ευρύτερο «καλό», το «κοινό» της κοινότητας. Ηταν (και είναι;) η κοινή, πέρα από διαφορετικότητες, ταυτότητα των μελών της.

«Δεν υπήρξε και πιθανότατα δεν υπάρχει ένα νομιμοποιητικό εργαλείο τέτοιας ευρύτητας, που να προκαλεί τέτοια κινητοποίηση παρά τις επιμέρους διαφορές των κοινωνικών ομάδων, όσο η έννοια του πατριωτισμού», σημειώνει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης (καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Στη συγκυρία της κρίσης ο πατριωτισμός απέκτησε νέα αίγλη αφού υιοθετήθηκε από το σύνολο του πολιτικού συστήματος. Από τον Αλέξη Τσίπρα που μίλησε για την ανάγκη «νέου πατριωτισμού», το 2008, μέχρι τον Γιώργο Παπανδρέου που κι αυτός μιλούσε συχνά-πυκνά για την πατρίδα. Πλέον ο «νέος πατριωτισμός» αποτελεί την κορωνίδα του λόγου του ΠΑΣΟΚ μετά τις εκλογές. Ενδιαμέσως, ο Αντώνης Σαμαράς αναφέρεται με τη σειρά του στο «λαϊκό πατριωτικό κόμμα» που είναι η Νέα Δημοκρατία και προειδοποιεί όσους αποδομούν τον πατριωτισμό. Τέλος, υπενθυμίζεται ότι η έννοια κάθε άλλο παρά ξένη είναι στο ιδεολογικό οπλοστάσιο του ΚΚΕ, ενώ στο ξέσπασμα της κρίσης, από τους πρώτους που τον έφερε στην ατζέντα ήταν ο πρόεδρος της συνομοσπονδίας των εμπορικών επιχειρήσεων Βασίλης Κροκίδης - ένας από τους βασικούς εταίρους της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης.

Πολλές φορές ο πατριωτισμός ταυτίστηκε με τον εθνικισμό παρότι απέχουν μεταξύ τους περίπου επτά αιώνες. Ο πατριωτισμός -θυμίζει ο Αντώνης Λιάκος, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών- ξεπήδησε από τις «πόλεις-Δημοκρατίες των πρώτων χρόνων της Αναγέννησης. Στη συνέχεια μετεξελίχθηκε τον 17ο αιώνα και μετά στις μεγάλες μοναρχίες, σε ένα είδος υποταγής στον μονάρχη, ως υπέρτατο ενοποιητικό στοιχείο της κοινωνίας. Τομή θα κάνει ο Κρόμβελ στην Αγγλία, οπότε ο πατριωτισμός θα περιβληθεί με σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια. Η Γαλλική Επανάσταση θα δώσει στον πατριωτισμό την έννοια της υποστήριξης των «κοινών». Και τότε, τον 19ο αιώνα, γεννιέται ο εθνικισμός. Η πατρίδα αντικαθίσταται από το έθνος. Το οποίο, σε αντίθεση με αυτήν, περιβάλλεται από μια υπερβατικότητα. Υπήρχε και θα υπάρχει. Ο Ροΐδης μάς θυμίζει στο γύρισμα της εποχής την κατάχρηση του πατριωτισμού από τους συγχρόνους του». Και μετά, τον ανακαλύπτει η διεθνιστική Αριστερά, ιδίως στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Να σας θυμίσω στα καθ' ημάς πως στη χούντα «πατριωτικό» ήταν το ΠΑΜ και για «δημοκρατικό πατριωτισμό» μιλούσαν οι αντιχουντικοί στα στρατοδικεία.

Η συνέχεια εδώ.

«Φάσλα» στα ισραηλινά σημαίνει…

…Kάτι σαν «τα θαλασσώσαμε και τώρα μπλέξαμε». Δεν επαρκεί πλήρως για να εκφράσει κανείς, και μόνο με μία φράση, το κλίμα στο Ισραήλ μετά το παράλογο αιματηρό ρεσάλτο. Ωστόσο, ως πολύ κοινή, καθημερινή φράση σηματοδοτεί μάλλον την απόγνωση ότι τα πράγματα σε ξεπερνούν ή -πλέον- σε ξεπέρασαν.

Η παράλογη ισραηλινή επιχείρηση είναι το ζήτημα της δημόσιας κατακραυγής. Είναι όμως και η παγίδα: Να αποδεχθούμε -όχι πάντα άρρητα!- το «παράλογο» ή το «κτηνώδες» ως εγγενές χαρακτηριστικό μιας ολόκληρης κοινωνίας. Και τα πρώτα σημάδια μιας τέτοιας ισοπεδωτικής αντίληψης είναι ορατά. Για παράδειγμα, όλο και πιο συχνά ακούω από Ισραηλινούς φίλους (κάθε άλλο παρά μιλιταριστές ή ένθεους) το παράπονο ότι η πληροφόρηση που μοιραζόμαστε είναι όλο και πιο ελλιπής. Πως λείπει μια επίσης βασική αφήγηση, αυτή της άλλης πλευράς. «Την ισραηλινή καθημερινότητα δεν την έχετε δείξει στην Ελλάδα. Τον φόβο να πας στο σούπερ μάρκετ, αν το παιδί σου γυρίσει ζωντανό. Οχι ότι αυτό δικαιολογεί την τραγωδία. Ολες οι ισραηλινές εφημερίδες και τα μίντια, δύο μέρες τώρα φωνάζουν, αλλά και αυτή η είδηση πέρασε στα ψιλά. Ούτε στον φόβο ούτε στην καταδίκη υπάρχουμε για σας».

Μπορεί άραγε αυτή η «ελλιπής» ενημέρωση να βλάψει; Να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο το είδωλο του «παράλογου» του «κτηνώδους» μιας κοινωνίας ώστε τα ρεπορτάζ (γνώσης) να αντικαθίστανται από (τηλε)δίκες - καταδίκες; Και, επομένως, μήπως μέσα από την απλουστευτική δημοσιογραφία του «καλού και του κακού» να οδεύει η «Κοινή Γνώμη» στην αντίληψη πως τελικά το παλαιστινιακό ζήτημα εντοπίζεται στην «παθολογία ενός λαού» - ή και σε άλλες ακόμη πιο ολοκληρωτικές αντιλήψεις; Και όσοι δεν πιστεύουμε ούτε στην κυκλικότητα της Ιστορίας, ούτε στη γονιδιακή συνενοχή, καλό είναι να δούμε πόσο «μισογεμάτο» το εννοούν το ποτήρι οι Ισραηλινοί φίλοι μου και πόσο «μισοάδειο» επιμένουμε να το βλέπουμε εμείς.

Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με το πόσα λίγα πράγματα μάθαμε για την τουρκική ΜΚΟ, την ΙΗΗ. Το βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται για μία τυχαία ΜΚΟ. Πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του ’90 με σκοπό τη βοήθεια στους μουσουλμάνους στη Βοσνία στα γεγονότα της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας. Με κύριο χαρακτηριστικό της το Ισλάμ και την αρετή της φιλανθρωπίας, βρέθηκε σε όλες τις ευαίσθητες ή ευπαθείς μουσουλμανικές περιοχές του κόσμου. Πριν από την έλευση του Ερντογάν είχε πέσει σε δυσμένεια και πολλές φορές είχε χαρακτηριστεί από διεθνή ινστιτούτα περίπου παρακλάδι του τρομοκρατικού Ισλάμ. Παρότι -λέει ο συνήγορος του διαβόλου- αυτές οι σχετικές έρευνες ελέγχονται ως προς την αμεροληψία τους σε κλίμα έντονης ισλαμοφοβίας στη Δύση, εντούτοις αυτή η εικόνα επικρατούσε διεθνώς. Μάλιστα, στο κομμάτι που αφορούσε έντονα το Ισραήλ, πιθανολογούνταν και οι σχέσεις της οργάνωσης με τη Χαμάς. Το ΑΚΡ άλλαξε τα πράγματα. «Ξέπλυνε» την οργάνωση με νέα μέλη και στελέχη. Ανάμεσά τους και εκπρόσωποι της νέας επιχειρηματικής ελίτ. Η σχέση της οργάνωσης με το Ισραήλ είναι ιδιαίτερα εχθρική και μετά τη σύλληψη και φυλάκιση ακτιβιστή. Μάλιστα, σε ισραηλινά Μέσα είχαν εκφραστεί ανησυχίες για τον κατάπλου του «Μαρμαρά».

Η συνέχεια εδώ.

«Ο,τι συνέβη θα ξανασυμβεί»(;)

Τα ξημερώματα της Παρασκευής 14 Μαΐου, μέλη της γνωστής αγέλης έριξαν μολότοφ και έγραψαν ναζιστικά και αντισημιτικά συνθήματα μέσα και στον περίβολο του νέου εβραϊκού νεκροταφείου Θεσσαλονίκης.
Ολοι, μετά, έκαναν καλά τη δουλειά τους. Οποιοι έπρεπε να αντιδράσουν, αντέδρασαν: περίοικος ειδοποίησε, η Αστυνομία έφθασε γρήγορα, μάλιστα συνέλαβε τρεις από τους δράστες. Την άλλη μέρα το γεγονός καταδικάστηκε από το σύνολο του Τύπου. Μέχρι την επόμενη φορά…
Είχαν προηγηθεί αντισημιτικές επιθέσεις στα Χανιά, στη Βέροια, στη Λάρισα, στον Βόλο και στην Αθήνα.
Λίγες βδομάδες πριν από την τελευταία επίθεση εκδόθηκε ένα βιβλίο. Οι συγγραφείς του ξετυλίγουν όλο το νήμα του αντισημιτισμού. Αυτό που στην υπόλοιπη Ευρώπη θεωρήθηκε ότι ολοκληρώθηκε με τη χιτλερική κατάρρευση. Ο, τι μέχρι εκεί είναι ο λογαριασμός για τους Εβραίους της διπλανής πόρτας.
Το βιβλίο των Ιακώβ Σιμπή και Καρίνας Λάμψα «Η ζωή από την αρχή» φέρνει στο φως την εν πολλοίς άγνωστη Οδύσσεια των Εβραίων που βρέθηκαν ζωντανοί στην ελεύθερη μεταχιτλερική Ευρώπη. Κι ένα μεγάλο κομμάτι της έρευνας αφορά τους συμπατριώτες μας που διασώθηκαν ή επέστρεψαν από στρατόπεδα και από τα βουνά του ΕΑΜ. Περίπου 10.000 - 12.000 άνθρωποι είχαν απομείνει από τους 70.000 - 75.000 πριν από το 1943. Οι μισοί απ’ όσους επέζησαν Ελληνες Εβραίοι επέλεξαν να φύγουν για την άγνωστη Παλαιστίνη. Με κίνδυνο να τους συλλάβουν τα αγγλικά πολεμικά και να τους κλείσουν (πάλι!) σε στρατόπεδα στην Κύπρο, στην Αίγυπτό ή στην Παλαιστίνη. (Ως γνωστόν μέχρι το 1947 οι Αγγλοι καταδίωκαν καράβια με πρόσφυγες προς την Παλαιστίνη πολλές φορές με θύματα ανάμεσα στους αμάχους). Γιατί πήραν τότε οι ελεύθεροι Εβραίοι της Ευρώπης και της Ελλάδας αυτή την απόφαση;
Στην έρευνα των Σιμπή - Λάμψα μιλούν νέα στοιχεία, έγγραφα, αλληλογραφία, προσωπικά ή κοινοτικά έγγραφα ή ημερολόγια και άνθρωποι. Οι οποίοι διάλεξαν τότε, στην ελεύθερη Ευρώπη, να πάνε στην άγνωστη Παλαιστίνη για μια νέα αρχή. Γιατί;
Αναμφίβολα υπήρξε προπαγάνδα από εβραϊκές οργανώσεις που πίεζαν για τη δημιουργία του Ισραήλ, αλλά οι διασωθέντες Εβραίοι είχαν άλλη επιλογή;

Η συνέχεια εδώ.

Ο νέος φόβος

Ωρες πριν από την άφιξη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, δημοσιευόταν στην (τουρκική) Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η υπ’ αριθμ. 2010/13 Εγκύκλιος της Πρωθυπουργίας για τα προβλήματα των «μη μουσουλμανικών μειονοτήτων»:

«(…) Οι Τούρκοι πολίτες-μέλη μη μουσουλμανικών μειονοτήτων που ζουν στη χώρα μας (…) έχουν κάθε δυνατότητα να απολαμβάνουν και να διατηρούν την ιδιαίτερη δική τους ταυτότητα και πολιτισμό (…). Πρέπει σε όλα τα θέματα που έχουν σχέση με τις μη μουσουλμανικές μειονότητες και χωρίς τα παραδείγματα να είναι περιοριστικά, να επιδεικνύεται η δέουσα προσοχή στα θέματα της συντήρησης και προστασίας των μη μουσουλμανικών νεκροταφείων που ο έλεγχος έχει περιέλθει σε δήμους, οι διευθύνσεις κτηματολογίου να εφαρμόζουν με ευαισθησία τις δικαστικές αποφάσεις που έχουν τελεσιδικήσει υπέρ των μη μουσουλμανικών κοινοτικών βακουφίων (…) να κινούνται άμεσα οι απαραίτητες νόμιμες διαδικασίες κατά δημοσιευμάτων που καλλιεργούν το μίσος και την εχθρότητα (…). Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν 13 Μαΐου 2010».

Στον απολογισμό της επίσκεψης Ερντογάν από ελληνικά μίντια η ανωτέρω εγκύκλιος δεν έχει συμπεριληφθεί. Πιθανόν δεν συνυπολογίσθηκε ούτε η άποψη της μειονότητας των Ρωμιών στην Πόλη. Η επίλυση του βακουφικού έγινε πραγματικότητα πέρυσι το φθινόπωρο, ο Πατριάρχης έχει απευθείας δίαυλο επικοινωνίας με τον Ερντογάν, και όπως μου συνόψισε τη σχέση με τον Ερντογάν, Ρωμιός «έπρεπε να έρθει το ισλαμικό κόμμα (ΑΚΡ) για να νιώσουμε ασφάλεια από το επίσημο κράτος. Ισως για πρώτη φορά μετά το ’22».

Το θέμα δεν είναι ότι με τη συγκεκριμένη εγκύκλιο λύνονται με ένα μαγικό ραβδί όλα τα χρονίζοντα προβλήματα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων στην Τουρκία. Αλλά ειδικά για τους Ρωμιούς που οι τύχες τους εξαρτιούνταν μέχρι σήμερα από μυστικές εγκυκλίους η σημασία της είναι προφανής. Προφανώς και δεν θα ανταποκριθεί άμεσα και χωρίς αντιδράσεις, στην πρωθυπουργική εγκύκλιο, η τουρκική διοίκηση. Οι αλλαγές θέλουν χρόνο, η μεταρρύθμιση του Ερντογάν θέλει χρόνο. Αλλά θέλει και γνώση για το τι γίνεται σήμερα στην Τουρκία. Και, κυρίως, για να τη «διαβάσουμε» να μην αποκλείουμε το ενδεχόμενο, ότι αν και η Τουρκία θεωρείται μείζον θέμα για μας, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως έχουμε την ίδια θέση στην αντίστοιχη τουρκική κλίμακα.

Η συνέχεια εδώ.

Ο κερδισμένος(;) της κρίσης

Για έναν πολιτικό που ξεκίνησε από οπαδός της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, που συνεργάστηκε (πολιτικά) με χουντικούς, με ναζιστές αλλά και με κομμουνιστές και Πασόκους (όπως ο ίδιος επαίρεται), η κρίση δείχνει το κερασάκι στην τούρτα του.

Για έναν άνθρωπο του Λόγου που μία από τις πρώτες «επιτυχίες» του ήταν η συνεργασία του έγκλειστου Ιωαννίδη με τον Ανδρέα Παπανδρέου (!), μια επόμενη ήταν η κυκλοφορία βιβλίου για τη Δήμητρα Παπανδρέου (με τις γυμνές φωτό) και μία άλλη ήταν η «αποκάλυψη» της δολοφονίας αστυνομικού - μέλους της 17Ν από άλλα μέλη της οργάνωσης στο λιμάνι της Καλαμάτας, σήμερα η επικαιρότητα τον ανταμείβει πλουσιοπάροχα.

Βεβαίως, δεν συνοψίζεται στα προαναφερθέντα η πορεία και η πολιτική δράση του Γιώργου Καρατζαφέρη. Τα επέλεξα για έναν λόγο: διότι αυτά και πολλά ακόμη δείχνουν μακρινά και είναι ξεχασμένα. Ιδίως σήμερα που απ’ ό,τι φαίνεται ο «τακτικιστής» πρόεδρος του ΛΑΟΣ βγαίνει πολιτικά κερδισμένος με τη στάση του απέναντι στην κρίση.

Πολύτιμα στοιχεία για το φαινόμενο Καρατζαφέρης συγκεντρώθηκαν από τον δημοσιογράφο Δημήτρη Ψαρρά σ’ ένα από τα πιο παρεμβατικά βιβλία της ελληνικής βιβλιογραφίας (βλ. Info). Αλλωστε εδώ και μερικά χρόνια το ερώτημα απασχολεί σημαντικό κομμάτι του Δημόσιου Λόγου.

Ο ίδιος ο Γ. Καρατζαφέρης μπορεί σήμερα να υπερηφανεύεται ότι διέψευσε αναλυτές και πολιτικούς που στοιχημάτιζαν ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει χώρος για ακροδεξιό κόμμα. Τους διέψευσε καίτοι ο ίδιος απορρίπτει τον «χαρακτηρισμό». Η αλήθεια μπορεί να είναι ότι (σήμερα) το εννοεί, όπως και ότι πραγματικά το εννοούσε όταν συσπείρωνε και υιοθετούσε τον ακροδεξιό χώρο στην Ελλάδα.

Η συνέχεια εδώ.

Οι κίνδυνοι μιας κάποιας λοβοτομής

Αναζητώντας την «ευτυχία» (δηλαδή το «τι» και το «πώς»), ο Daniel Gilbert, καθηγητής Ψυχολογίας στο Χάρβαρντ, έφτασε πολύ μακριά. Τρία εκατομμύρια χρόνια πριν. Τότε ο άνθρωπος δραπέτευσε από το παρόν. Είναι η στιγμή που ο ανθρώπινος εγκέφαλος εμφανίζει μέσα από διαδικασία εξέλιξης και απροόπτων τη δυνατότητα να σχεδιάζει. «Αυτή είναι και η βασική διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα», γράφει ο Gilbert. «Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που σκέπτεται το μέλλον. Το να “βλέπει” κάποιος τη Μεγάλη Πυραμίδα ή τη γέφυρα Golden Gate ή να “φαντάζεται” τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό αποτελούν πράξεις πολύ πιο αξιοθαύμαστες από την κατασκευή οποιουδήποτε από αυτά». Σ’ αυτή την πολυσύνθετη διαδικασία βιοχημικών ενώσεων, εμπειριών και νευρώνων εντοπίζει ο καθηγητής Ψυχολογίας την αναζήτηση της ευτυχίας από τον άνθρωπο. Διότι, όπως εξηγεί, η ικανότητα του ανθρώπου για σχεδιασμό, η αντίληψη του μέλλοντος, γεννάει και την ανάγκη ελέγχου του: «Αν η ερώτηση –γράφει ο Gilbert– είναι “γιατί θέλουμε να ασκούμε έλεγχο στο μέλλον μας”, τότε η εκπληκτικά σωστή απάντηση είναι “επειδή μας κάνει να αισθανόμαστε καλά” τελεία και παύλα. Η επιρροή είναι ευχάριστη (…) το να κρατάμε το πηδάλιο της βάρκας μας καθώς κατεβαίνουμε το ποτάμι του χρόνου είναι πηγή ευχαρίστησης, ανεξάρτητα από το λιμάνι που αναζητάει ο καθένας μας».
Ικανότητα (ή δικαίωμα, όπως θα δούμε παρακάτω) σχεδιασμού, κυριαρχία στο μέλλον, ευτυχία, είναι το «τρίπτυχο» του D. Gilbert.
Ο ίδιος, για να το κάνει πιο σαφές, θα το αντιπαραβάλει με τη λοβοτομή. Μετά την επέμβαση στον μετωπιαίο λοβό, οι «ασθενείς» παρατηρήθηκε πως έχαναν τη δυνατότητα αντίληψης του μέλλοντος. Μπορούσαν μια χαρά να συζητήσουν μαζί σου πίνοντας τσάι, αλλά ήταν ανίκανοι να σου πουν τι θα κάνουν το απόγευμα. Δεν αντιλαμβάνονταν την έννοια του μέλλοντος. Ηταν «απεξαρτημένοι» (ή τιθασευμένοι) αλλά εγκλωβισμένοι πάντα στο παρόν. Εξόριστοι από κάθε νησίδα ευτυχίας, αφού δεν «έβλεπαν» το μέλλον.
Είναι μάλλον κοινή πεποίθηση πως ακριβώς αυτήν τη δυνατότητα σχεδιασμού στερεί η κρίση από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας. Ενας διάχυτος φόβος από τα Προγράμματα Σταθερότητας εγκλωβίζει στο παρόν χιλιάδες νοικοκυριά. Βέβαια, ο φόβος δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος όπως τα σπρεντ ή τα ομόλογα, αλλά ποιος διαψεύδει ότι καθορίζει τη ζωή μας εξίσου με την οικονομική πραγματικότητα; Και αν η δεύτερη είναι θέμα μετρήσιμων αξιών, σ’ αυτές άραγε δεν πρέπει να συνυπολογιστούν και οι μη μετρήσιμες; Αυτές που όμως είναι σημαντικές για μια κοινωνία, για την ευτυχία της, δηλαδή η δυνατότητά της να ελέγξει το μέλλον της;

Η συνέχεια εδώ.

Η δεύτερη Μεγάλη Ιδέα

Για την πρώτη Μεγάλη Ιδέα μάλλον γνωρίζουμε και την αρχή και το τέλος. Αν την αποδώσουμε αποκλειστικά στον Κωλέττη και θεωρήσουμε ως τέλος της τη Μικρασιατική καταστροφή (ή το Γουδί!), τότε μπορούμε να προσδιορίσουμε τη διάρκειά της (με άμεσο πολιτικό έργο) στα περίπου 80 χρόνια.
Η δεύτερη είναι πολύ πιο φρέσκια. Είναι –ακόμη– ζωντανή. Η ισχυρή, δημοκρατική Ελλάδα, πρότυπο και προνομιακή εταίρος της ευρύτερης Βαλκανικής ενδοχώρας, πύλη εισόδου της Ευρώπης, μέλος η ίδια του κυρίαρχου συνασπισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης και δη του πιο κλειστού κλαμπ της Ευρωζώνης.
Η δεύτερη Μεγάλη Ιδέα –όπως το διατυπώνει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών)– γεννήθηκε λίγο μετά το 1990, τότε τουλάχιστον υιοθετήθηκε απο το σύνολο του πολιτικού συστήματος (με εξαίρεση το ΚΚΕ).
Και στις δύο ιδέες, σημαντικός ρόλος «ανατέθηκε» στον «ξένο παράγοντα». Η εύνοιά του υπήρξε εξ αρχής η συνθήκη, το περιβάλλον επώασης και η προϋπόθεση επιτυχίας. Τα χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη μέχρι τη δεύτερη Μεγάλη Ιδέα σαφώς έγειραν την πλάστιγγα από την «Επικράτεια» στην οικονομία και από τον στρατό στην πολιτική, ενώ η βασική ιδέα της ηγεμόνευσης στην ενδοχώρα εκσυγχρονίστηκε, σχεδόν μεταμορφώθηκε. Η «κυριαρχία» ή η «ηγεμονία» σε μία ευρύτερη περιοχή μπορούσε να ασκηθεί και μέσω της «επιτυχίας», της ευημερίας της ελληνικής κοινωνίας σε ένα πολυεπίπεδο πλέγμα τομέων που απαιτούν οι σύγχρονες συνθήκες.
Οντως, η (διεθνής) περίοδος μετά το 1990 ήταν ευνοϊκή για τη δεύτερη Μεγάλη Ιδέα. Η κατάρρευση του Τείχους και η ζοφερή νέα πραγματικότητα των γειτόνων μας –θεωρήθηκε ότι– εδραίωσαν τον στόχο μας. Η ελληνική οικογένεια μετατράπηκε σε μικρή οικογενειακή επιχείρηση με επενδυτικούς (βλ. καταναλωτικούς) στόχους και τουλάχιστον δύο ή τρεις μετανάστες με μερική ή πλήρη απασχόληση (μάλιστα οι περισσότεροι από τον χώρο «ηγεμονίας»).

Η συνέχεια εδώ.