«Παγκοσμιοποίηση «αλά γκρέκα»

Η Νάταλι είναι 22 χρόνων.Από την Πολωνία οπου σπουδάζει παιδαγωγική.Η πόλη της είναι κοντα στα συνορα με τη Γερμανία και εκει ακόμη βρισκονται και την περιμένουν, η μεγαλύτερη αδελφή (επισης φοιτήτρια) ,μια μαμά που δουλεύει σε ψηφιακό κέντρο της πολωνικής κυβέρνησης και ενας μπαμπάς ,καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Φέτος το καλοκαίρι βρέθηκε στο μικρότερο από τα νησάκια των μικρών Κυκλάδων (Ηρακλειά,Σχοινούσα,Κουφονήσι,Δονούσα).
Εννοείται για δουλειά.Ο μέσος μισθός στη χωρα της είναι 150 ευρω .Στο νησάκι είναι 600 ευρω για καθάρισμα δωματίων ,χωριστά τα φιλοδωρήματα.(Από αυτά 200 ευρω –απαξ- πάνε στο γραφείο που την «προμηθευσε»).
Αυτό το νησάκι -χάρη και στη Νάταλι- δεν είναι πιά τυχαίο. Είναι ένα οχυρό της «παγκοσμιοποίησης αλά γκρέκα».
Οι μονιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν του 50-60. Από αυτούς οι περίπου δέκα είναι αλβανοί που βρεθηκαν εκει ως –τι άλλο;- ανειδίκευτοι εργάτες .Λειτουργεί δημοτικό ,γυμνάισιο,λυκειο ,ακόμη και τεχνικό λύκειο όταν τα παιδιά σχολικής ηλικίας κάθε βαθμίδας που ζουν στο νησί είναι μόλις πέντε ! (Άλλα τρία είναι σε προσχολική ηλικία).Το μοναδικό παιδάκι που είναι σε σχολική ηλικία αλλά δεν πάει σχολείο ,είναι το αλβανάκι,ο Αλεξάντερ.Δεν τον στέλνουν οι γονείς του ,πιθανώς διότι ουδείς τους ειπε (ή ενδιαφέρθηκε να τους πεί) ότι αυτό,σε αυτή τη χωρα απαγορεύεται.
Στο νησάκι (επίσης και λόγω κοινοτικών κονδυλίων) υπάρχουν δύο γιατροί,ο αγροτικός αλλά και ενας παθολόγος.
Το καλοκαίρι ο (μόνιμος)πληθυσμός του σχεδόν διπλασιάζεται.Οι άλλοι μισοί είναι εργάτες.Αποκλειστικά στη λάντζα και στα δωμάτια.Φέτος οι περισσότεροι,καμμιά δεκαριά ηταν από την Πολωνία,αλλοι τόσοι από την Αλβανία, μία από τη Ρουμανία,μία (ή δυο;) από τη Βουλγαρία ,δυο αφρικανές ,ενας ελβετός(αυτος είναι ειδική περίπτωση) και μία αγγλίδα.Επίσης μια αυστριακή ,παντρεμένη με ντόπιο και καμμιά δεκαπενταριά ιταλοί και γερμανοί που εχουν αγοράσει σπίτια και ερχονται κάθε καλοκαίρι.
Η γλώσσα που μιλιέται εκεί το καλοκαίρι χρειάζεται να είναι αρκετές φορές ένα περίεργο κράμα προ-τηλεοπτικών αγγλικών ,ελληνικών και (κατοχικών )γερμανικών.
Η συμπεριφορά των ντόπιων και ο βαθμός διείσδυσης των ξένων(;) στην κοινότητα ,φαινομενικά ποικίλει.Στους αλβανούς επιφυλάσσεται από τους περισσότερους μια μάλλον χαιρέκακη συμπεριφορά.Ακόμη κι αυτοί που κατάφεραν να κάνουν δικές τους δουλειές εκεί αντιμετωπίζονται με την άρρητη βεβαιότητα ότι «δεν θα γινεις έλληνας ποτέ».Ακομη και για την πρωτη οικογένεια των αλβανών(του Αλεξάντερ)που εφθασαν προ δεκαπενταετίας στο νησάκι και οι οποίοι σημερα εχουν ταβέρνα και νοικιάζουν δωμάτια.Ειναι οι «αλβανοί».
Στην παγκοσμιοποίηση «αλά γκρέκα» ο αλβανός νομιμοποιείται να εχει ιδιοκτησία αλλά (φαινεται να ) εχει και μια οσμή που δεν ξεπλένεται από κανένα σύνταγμα.
Αλλά ο κανόνας διαμορφωνεται…
…στο νησάκι αλλιώς. Ο διπλασσιασμός των μονιμων κατοίκων ,ουσιαστικά διαιρεί για πέντε μηνες την μικρή κοινωνία σε εργοδότες και εργαζόμενους.
Οι εργοδότες με μία και κοναδική εξαίρεση είναι όλοι έλληνες .Ανίθετα,στους εργαζόμενους οπου «εκπροσωπούνται» δέκα εθνικότητες δεν υπάρχει ουτε ενας έλληνας.Το κριτήριο; Μόλις 600 ευρω το μήνα.
Ο νησιωτης των Μικρών Κυκλάδων μπήκε στην Παγκοσμιοποίηση πιο δυναμικά από ολους αυτούς που σημερα δουλεύουν γι’ αυτόν όχι για λόγους φυλετικής ή άλλης ανωτερότητας αλλά διότι μπορούσε να διαθέσει 600 ευρω το μήνα.
Με αυτά τα χρήματα και κάποια μικρο- επένδυση (συνηθως επιχορηγούμενη από τον κατ εξοχην θεσμό της Παγκοσμιοποίησης,την Ε.Ε) σχεδόν κάθε κάτοικος του νησιού μπορεί να ελπίζει πως θα ζήσει με ανεση ολόκληρο τον χρόνο.
Αλλά την ιδια στιγμή ο νησιώτης (σ.σ :προφανως όχι όλοι) βγάζει και μια περίεργη οργη για την Παγκοσμιοποίηση.Αρνείται να συμπεριλάβει στην κοινωνία του ολους αυτούς που –τελικά- στηρίζουν τις ελπίδες του.Και επίσης αρνείται πεισματικά τα ανοιχτά συνορα ,όταν χάρι σ΄ αυτά βγάζει το ψωμί του.Το αρνείται σχεδόν με οργή(ο γραφων πολλές φορές υπήρξε αυτήκοος μάρτυρας). Ο διαχωρισμός φαίνεται και μονο από το ό,τι δεν συναντάς σχεδόν ποτέ ντόπιους σε μικτές παρέες.
Υπάρχουν και εξαιρέσεις.Όπως ένα πολύ φιλικό(στον γράφοντα) ζευγάρι και μερικοί ακόμη. Αλλά ο κανόνας είναι άλλος.
Ωστόσο η Παγκομιοποίηση επελαύνει…
…με προϊόντα και υπηρεσίες.Φέτος με τον καύσωνα ,τα φασολάκια ηταν Τουρκίας και τα πεπόνια από το Ισραήλ.Σε δυο τρία από τα γραφικά εστιατόρια του νησιού εκαναν εμφάνιση τα κατεψυγμένα από τη Νάξο. «Ντομάτες γεμιστές της μαμάς» που φτιάχτηκαν σε κάποιο εργαστήριο στη Νάξο από μολδαβές,καταψυχτηκαν σε κινέζικα ψυγεία και μεταφέρθηκαν μόλις με ένα ευρω η μερίδα στο νησάκι.Εμφανιστηκε και το πρωτο ΑΤΜ για γρηγορες αναλήψεις. Επίσης ηδη δυο- τρείς ξενοδόχοι κάνουν κρατήσεις μεσω ιντερνετ και εχουν απεξαρτηθεί από τους τουρ οπερέιτορς.
Οι καλοί νησιώτες πιστεύουν πως εδώ και τωρα μπορεί να σταματήσει ο χρόνος. Θέλουν και εχουν την αυταπάτη ότι τα πράγματα μπορούν να παγιωθούν ως εχουν.Να ανοιγοκλείνουν την κοινωνία τους ανάλογα με τις εποχές και οι επαφές τους με τον υπόλοιπο κόσμο να να παρμείνουν στα σημερινά –κερδοφόρα για αυτούς- πλαίσια. Δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι μια «ξένη» ανθρωπινη παρουσία και οι σχέσεις που αναπόφευκτα αναπτύσσονται δυσκολα μπορουν να κρατηθούν σε καθαρά οικονομικά πεδία.
Οι «τιμωρίες» που αφορούν τους άλλους ,επειδή ακριβώς δεν είναι «ντόπιοι» και ολες αυτές οι συμπεριφορές και αντιλήψεις είναι λιγο πολύ γνωστές.Ωστόσο εκείνο που ισως μας εχει διαφυγει είναι η «τιμωρία» που επιφυλάσσουμε στον ιδιο μας τον εαυτό.
Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε στα ελληνικά (ΠΟΛΥΤΡΟΠΟ) ένα εξαιρετικό βιβλίο γραμμένο από τον Gerald Huther καθηγητή της νευροβιολογίας στην ψυχιατρική κλινική του πανεπιστημίου του Γκέτιγκεν (Γερμανία).Τιτλος του «οδηγίες χρήσης του ανθρωπινου μυαλού».Ο Huther ακολουθεί τον αντιθετο δρόμο από τους συγχρονους βιολόγους που εχουν επικεντρώσει ένα μεγάλο κομμάτι της ερευνας για τον -ακόμη- αγνωστο ανθρώπινο εγκέφαλο και κυρίως το πώς διαμορφώνεται η συνείδηση,ο νούς.
Ο καθηγητής εξηγεί το αντίθετο :Τι γνωρίζουμε σημερα για τον ανθρωπινο εγκέφαλο. Τι ηταν αυτό που οδήγησε στην εξέλιξη του και –κυρίως- ποιες συνθήκες επέβαλλαν αυτή την εξέλιξη , σε ποια ειδη και γιατί.
«Μια κυτταρική μάζα (γραφει ο Huther) …
…προσαρτημένη σταθερά σε ένα μέρος δεν χρειάζεται εγκέφαλο. Δεν μπορεί ουτε ν’ αλλάξει θέση προς το καλύτερο ουτε να το βάλει στα πόδια μπροστά στον κίνδυνο. Ενας εγκέφαλος θα της ηταν καθαρή πολυτέλεια. Αυτό έπαθαν και τα δικά μας παράσιτα, οι ταινίες.Οι πρόγονοί τους υπήρξαν ιδιάιτερα ευκίνητα σκουλήκια.Ειχαν νευρικό συτημα που συντόνιζε τις συσπάσεις των πολλών μυικών τους κυτταρων ώστε να μπορούν να μετακινούνται.Ακομα ,ηταν σε θέση να επεξεργάζονται τα μηνύματα και να αναζητούν προφυλαξη ,τροφή και ζευγάρωμα.Μερικά από αυτά τα σκουλήκια κατόρθωσαν αργότερα να βρούν με τη βοήθεια του μυαλού τους έναν ιδιάιτερα πρακτικό βιότοπο:Το εντερο.Ετσι σιγά σιγα αφου δεν χρειαζόταν να μετακινούνται έχασαν την ευκινησία τους .Στο εξωτερικό μέρος του κεφαλιού τους αναπτύχθηκε ένα στεφάνι γάντζων με τους οποίους μπορούσαν να στερεώνονται ,ενώ στο εσωτερικό του κεφαλιού τους εξαφανίστηκαν όλα οσα δεν χρειάζονταν πιά σ’αυτόν τον λουκούλειο παράδεισο των σκουληκιών.Χωρις καν να το αντιληφθούν ειχαν χάσει όχι μονο το ετσι κι αλλιώς όχι πολύ μεγάλο μυαλό τους ,αλλά με τον καιρό και την ίδια την ικανότητά τους να αναπτύξουν ένα μυαλό.»
Αυτό που με βεβαιότητα σημειώνει ο καθηγητής είναι πως ο εγκέφαλος αναπτύσσεται μέσα από τις εμπειρίες.Και πως ουσιαστικά τα πλάσματα που κυριάρχησαν στην εξέλιξη δεν ηταν παρα οι αποτυχημένοι της εξέλιξης.Αυτοι δηλαδή που επειδή δεν βρηκαν έναν «βιότοπο» διατηρησαν τη δυνατότητα πολυεπίπεδης εξέλιξης του εγκεφάλου τους ώστε τελικά επιβιωσαν σε πολύ πιο συνθετα περιβάλλοντα τόσο στον χώρο ώστε και στον χρόνο.Αντίθετα,οι επιτυχημένοι της εξέλιξης επειδη ακριβως ειχαν αναπτύξει τα κομμάτια εκείνα του εγκεφάλου τους που επέτρεπαν την προσαρμογη μονο σε πολύ συγκεκριμένα περιβάλλοντα ,τελικά αποδείχτηκαν οι μεγάλοι χαμένοι αφου οι εξωτερικές ανατροπές δεν τους επέτρεψαν να προσαρμοστούν.Ειχαν ηδη απωλέσει την ικανότητα να αναπτύξουν το μυαλό τους».
Αν είναι κάτι (μπαίνοντας με πολύ προσοχή στα επικινδυνα μονοπάτια της κοινωνιοβιολογίας) που μπορεί να παραλληλιστεί με τα παραπάνω είναι το «αμερικάνικο όνειρο» (το κάθε ονειρο)που ερχεται να διαψευσει σημερα η παγκοσμιοποίηση. Το «ονειρο» ηταν το συμβολο της μακαριότητας πάνω στη γη.Η σταθερότητα στον τοπο και στις σχέσεις.Η πλήρης ακινησία του ατόμου σε συνθήκες ευδαιμονίας.Αυτο που τελικά δημιουργεί τα «σκουλήκια» όπως οι «ταινίες» που ζουν ανετα μεσα στον ξενιστή τους.Μονο που οι ταινίες αυτές θα χαθούν γιατι ο ξενιστής ποτε δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένος.



Info
*Gerald Huther «Οδηγίες χρήσης ενός ανθρώπινου μυαλού» Αθηνα 2007, ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ
*Αθηνάς Αθανασίου «Ζωη στο όριο» Αθηνα 2007, ΕΚΚΡΕΜΕΣ

(Το αρθρο δημοσιεύτηκε σημερα 19/8 στο "1455" του ΕΤ.Κ)