Δευτέρα, Μαΐου 17, 2010

Ο κερδισμένος(;) της κρίσης

Για έναν πολιτικό που ξεκίνησε από οπαδός της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, που συνεργάστηκε (πολιτικά) με χουντικούς, με ναζιστές αλλά και με κομμουνιστές και Πασόκους (όπως ο ίδιος επαίρεται), η κρίση δείχνει το κερασάκι στην τούρτα του.

Για έναν άνθρωπο του Λόγου που μία από τις πρώτες «επιτυχίες» του ήταν η συνεργασία του έγκλειστου Ιωαννίδη με τον Ανδρέα Παπανδρέου (!), μια επόμενη ήταν η κυκλοφορία βιβλίου για τη Δήμητρα Παπανδρέου (με τις γυμνές φωτό) και μία άλλη ήταν η «αποκάλυψη» της δολοφονίας αστυνομικού - μέλους της 17Ν από άλλα μέλη της οργάνωσης στο λιμάνι της Καλαμάτας, σήμερα η επικαιρότητα τον ανταμείβει πλουσιοπάροχα.

Βεβαίως, δεν συνοψίζεται στα προαναφερθέντα η πορεία και η πολιτική δράση του Γιώργου Καρατζαφέρη. Τα επέλεξα για έναν λόγο: διότι αυτά και πολλά ακόμη δείχνουν μακρινά και είναι ξεχασμένα. Ιδίως σήμερα που απ’ ό,τι φαίνεται ο «τακτικιστής» πρόεδρος του ΛΑΟΣ βγαίνει πολιτικά κερδισμένος με τη στάση του απέναντι στην κρίση.

Πολύτιμα στοιχεία για το φαινόμενο Καρατζαφέρης συγκεντρώθηκαν από τον δημοσιογράφο Δημήτρη Ψαρρά σ’ ένα από τα πιο παρεμβατικά βιβλία της ελληνικής βιβλιογραφίας (βλ. Info). Αλλωστε εδώ και μερικά χρόνια το ερώτημα απασχολεί σημαντικό κομμάτι του Δημόσιου Λόγου.

Ο ίδιος ο Γ. Καρατζαφέρης μπορεί σήμερα να υπερηφανεύεται ότι διέψευσε αναλυτές και πολιτικούς που στοιχημάτιζαν ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει χώρος για ακροδεξιό κόμμα. Τους διέψευσε καίτοι ο ίδιος απορρίπτει τον «χαρακτηρισμό». Η αλήθεια μπορεί να είναι ότι (σήμερα) το εννοεί, όπως και ότι πραγματικά το εννοούσε όταν συσπείρωνε και υιοθετούσε τον ακροδεξιό χώρο στην Ελλάδα.

Η συνέχεια εδώ.

Δευτέρα, Μαΐου 10, 2010

Οι κίνδυνοι μιας κάποιας λοβοτομής

Αναζητώντας την «ευτυχία» (δηλαδή το «τι» και το «πώς»), ο Daniel Gilbert, καθηγητής Ψυχολογίας στο Χάρβαρντ, έφτασε πολύ μακριά. Τρία εκατομμύρια χρόνια πριν. Τότε ο άνθρωπος δραπέτευσε από το παρόν. Είναι η στιγμή που ο ανθρώπινος εγκέφαλος εμφανίζει μέσα από διαδικασία εξέλιξης και απροόπτων τη δυνατότητα να σχεδιάζει. «Αυτή είναι και η βασική διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα», γράφει ο Gilbert. «Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που σκέπτεται το μέλλον. Το να “βλέπει” κάποιος τη Μεγάλη Πυραμίδα ή τη γέφυρα Golden Gate ή να “φαντάζεται” τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό αποτελούν πράξεις πολύ πιο αξιοθαύμαστες από την κατασκευή οποιουδήποτε από αυτά». Σ’ αυτή την πολυσύνθετη διαδικασία βιοχημικών ενώσεων, εμπειριών και νευρώνων εντοπίζει ο καθηγητής Ψυχολογίας την αναζήτηση της ευτυχίας από τον άνθρωπο. Διότι, όπως εξηγεί, η ικανότητα του ανθρώπου για σχεδιασμό, η αντίληψη του μέλλοντος, γεννάει και την ανάγκη ελέγχου του: «Αν η ερώτηση –γράφει ο Gilbert– είναι “γιατί θέλουμε να ασκούμε έλεγχο στο μέλλον μας”, τότε η εκπληκτικά σωστή απάντηση είναι “επειδή μας κάνει να αισθανόμαστε καλά” τελεία και παύλα. Η επιρροή είναι ευχάριστη (…) το να κρατάμε το πηδάλιο της βάρκας μας καθώς κατεβαίνουμε το ποτάμι του χρόνου είναι πηγή ευχαρίστησης, ανεξάρτητα από το λιμάνι που αναζητάει ο καθένας μας».
Ικανότητα (ή δικαίωμα, όπως θα δούμε παρακάτω) σχεδιασμού, κυριαρχία στο μέλλον, ευτυχία, είναι το «τρίπτυχο» του D. Gilbert.
Ο ίδιος, για να το κάνει πιο σαφές, θα το αντιπαραβάλει με τη λοβοτομή. Μετά την επέμβαση στον μετωπιαίο λοβό, οι «ασθενείς» παρατηρήθηκε πως έχαναν τη δυνατότητα αντίληψης του μέλλοντος. Μπορούσαν μια χαρά να συζητήσουν μαζί σου πίνοντας τσάι, αλλά ήταν ανίκανοι να σου πουν τι θα κάνουν το απόγευμα. Δεν αντιλαμβάνονταν την έννοια του μέλλοντος. Ηταν «απεξαρτημένοι» (ή τιθασευμένοι) αλλά εγκλωβισμένοι πάντα στο παρόν. Εξόριστοι από κάθε νησίδα ευτυχίας, αφού δεν «έβλεπαν» το μέλλον.
Είναι μάλλον κοινή πεποίθηση πως ακριβώς αυτήν τη δυνατότητα σχεδιασμού στερεί η κρίση από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας. Ενας διάχυτος φόβος από τα Προγράμματα Σταθερότητας εγκλωβίζει στο παρόν χιλιάδες νοικοκυριά. Βέβαια, ο φόβος δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος όπως τα σπρεντ ή τα ομόλογα, αλλά ποιος διαψεύδει ότι καθορίζει τη ζωή μας εξίσου με την οικονομική πραγματικότητα; Και αν η δεύτερη είναι θέμα μετρήσιμων αξιών, σ’ αυτές άραγε δεν πρέπει να συνυπολογιστούν και οι μη μετρήσιμες; Αυτές που όμως είναι σημαντικές για μια κοινωνία, για την ευτυχία της, δηλαδή η δυνατότητά της να ελέγξει το μέλλον της;

Η συνέχεια εδώ.

Δευτέρα, Μαΐου 03, 2010

Η δεύτερη Μεγάλη Ιδέα

Για την πρώτη Μεγάλη Ιδέα μάλλον γνωρίζουμε και την αρχή και το τέλος. Αν την αποδώσουμε αποκλειστικά στον Κωλέττη και θεωρήσουμε ως τέλος της τη Μικρασιατική καταστροφή (ή το Γουδί!), τότε μπορούμε να προσδιορίσουμε τη διάρκειά της (με άμεσο πολιτικό έργο) στα περίπου 80 χρόνια.
Η δεύτερη είναι πολύ πιο φρέσκια. Είναι –ακόμη– ζωντανή. Η ισχυρή, δημοκρατική Ελλάδα, πρότυπο και προνομιακή εταίρος της ευρύτερης Βαλκανικής ενδοχώρας, πύλη εισόδου της Ευρώπης, μέλος η ίδια του κυρίαρχου συνασπισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης και δη του πιο κλειστού κλαμπ της Ευρωζώνης.
Η δεύτερη Μεγάλη Ιδέα –όπως το διατυπώνει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών)– γεννήθηκε λίγο μετά το 1990, τότε τουλάχιστον υιοθετήθηκε απο το σύνολο του πολιτικού συστήματος (με εξαίρεση το ΚΚΕ).
Και στις δύο ιδέες, σημαντικός ρόλος «ανατέθηκε» στον «ξένο παράγοντα». Η εύνοιά του υπήρξε εξ αρχής η συνθήκη, το περιβάλλον επώασης και η προϋπόθεση επιτυχίας. Τα χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη μέχρι τη δεύτερη Μεγάλη Ιδέα σαφώς έγειραν την πλάστιγγα από την «Επικράτεια» στην οικονομία και από τον στρατό στην πολιτική, ενώ η βασική ιδέα της ηγεμόνευσης στην ενδοχώρα εκσυγχρονίστηκε, σχεδόν μεταμορφώθηκε. Η «κυριαρχία» ή η «ηγεμονία» σε μία ευρύτερη περιοχή μπορούσε να ασκηθεί και μέσω της «επιτυχίας», της ευημερίας της ελληνικής κοινωνίας σε ένα πολυεπίπεδο πλέγμα τομέων που απαιτούν οι σύγχρονες συνθήκες.
Οντως, η (διεθνής) περίοδος μετά το 1990 ήταν ευνοϊκή για τη δεύτερη Μεγάλη Ιδέα. Η κατάρρευση του Τείχους και η ζοφερή νέα πραγματικότητα των γειτόνων μας –θεωρήθηκε ότι– εδραίωσαν τον στόχο μας. Η ελληνική οικογένεια μετατράπηκε σε μικρή οικογενειακή επιχείρηση με επενδυτικούς (βλ. καταναλωτικούς) στόχους και τουλάχιστον δύο ή τρεις μετανάστες με μερική ή πλήρη απασχόληση (μάλιστα οι περισσότεροι από τον χώρο «ηγεμονίας»).

Η συνέχεια εδώ.