Κυριακή, Ιουλίου 30, 2006

Οι έθνικ περιπέτειες της «ελληνικής σαλάτας»

«ΡΕΣΤΟΡΑΝ: Έδεσμα ή φαρμακευτικό παρασκεύασμα που έχει την ιδιότητα να δυναμώνει τα ασθενικά ή καταπονημένα άτομα. Το κονσομέ και το εκχύλισμα της πέρδικας είναι εξαιρετικά ρεστοράν. Κρασί, κονιάκ και συμπυκνωμένοι χυμοί φρούτων είναι επίσης κατάλληλα ρεστοράν για όσους είναι πνευματικά εξαντλημένοι». Παρίσι, 1708. Τα πρώτα ρεστοράν δεν ήταν ο χώρος αλλά συγκεκριμένο είδος (συνήθως) ζωμού. Ήταν η απαρχή της Νέας Κουζίνας. Που πολεμήθηκε σχεδόν με λύσσα από τους Ντ' Αλαμπέρ, Ρουσσώ και Βολταίρο ...

Διαβάστε ολοκληρο το αρθρο εδω

37 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Στο ειχα γραψει στην αντιεθνική προπαγάνδα για τους πόντιους.Σου ειχα πει μην τολμησεις να ανεβεις στης Θεσσαλονίκη.Εσυ συνέχισες τις μαγκιές καμπύλη.Φιλότουρκος,αλβανοφιλος,εχθρός της πατρίδας μου(δεν ξέρω τη δικια σου).Εχεις σχέδιο καμπύλη.ειναι εναντιον της πατρίδας μας και θα αμυνθούμε.Θα στο πω αλλιως τσαμπαμαγκακαμπύλη.Μας προσβάλλεις.Πρόσεξε αποδω και πέρα.Και επειδη εμείς(θα μάθετε ολοι συντομα για μάς)δεν μασάμε στον αέρα στο λέω και αλλιως.Οδηγεις μηχανή καμπύλη(θες τον αριθμό της πινακίδας;)Πρόσεξε απο δω και πέρα.βαρεθηκαμε τους γραικύλους...Οδηγεις μηχανη καμπύλη.Κρατησέ του αυτό.Και οι υπόλοιποι που σε γλύφουν .

Κ. είπε...

Βάλτε και ένα όνομα όταν κάνετε τις απειλές. Στην φυλακή από ότι θυμάμαι έχει Αλβανούς και Ρουμάνους, πως αντέχουν οι ελληναραδες ;

"Μας πήρανε την φέτα θα μας πάρουνε και το "υπερμάχω" ;"

Καμπύλης Τάκης είπε...

Τωρα το ειδα.Ξεκάλτσωτε μηπως σου βρισκεται κανα antispam για μαλάκες;Μηπως καποιος αλλος φίλος;

Κ. είπε...

Η τεχνολογία δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ, αν και στην mlkia ειμεθα πρωταθληταί.

Αλλά μπορείς να το αλλάξεις ώστε μόνο μέλλοι του μπλόγκερ.κομ να μπορούν να κάνουν σχόλιο.

Template-->Settings-->Comments-->
Who can comment-->Only registered users.

Κ. είπε...

(Ξανα)Γράφω και το σχόλιο του Τζιμάκου.

"Μας πήρανε την φέτα θα μας πάρουνε και το "υπερμάχω" ;"

Πάντως μου φάνηκε περίεργο αλλά και καλό που αναφέρεις τον Αθήναιο, έχει πολύ ενδιαφέρον μπλόγκημερολόγιοσυνταγολογιο που θα λέγαν και στην Γερμανια.

Αθήναιος είπε...

Αν η αναφορά σε μένα έκανε σ'εσάς εντύπωση,ξεκάλτσωτε, εμένα να δείτε τί εντύπωση μου έκανε, αφού πολύ συχνά βρίσκω συνταγές μου αλλά κ ολόκληρα κομμάτια από το μπλογκ μου δημοσιευμένα χωρίς καμία αναφορά στην πηγή. Δεν βαριέστε, η γνώση πρέπει να διακινείται ελεύθερα, αυτή είναι η άποψή μου.

Αφού σας ευχαριστήσω για την αναφορά κ.Καμπύλη, θέλω να θυμίσω στους αναγνώστες ότι αυτοί που ευθύνονται για την ονομασία αρκετών πιάτων που απολάμβαναν ελληνικοί πληθυσμοί ως "τουρκικά", είναι οι διάφοροι ελληνορθόδοξοι ελληναράδες που αποκαλούσαν τους πρόσφυγες Μικρασιάτες " τουρκόσπορους". Έτσι είναι. Τί να κάνουμε τώρα.

Έχω γράψει κ εγώ ένα σχετικό κείμενο στο μπλογκ μου όπου αναφέρω ακριβώς αυτό.Ότι δηλαδή ο όρος "εθνική κουζίνα" κ "εθνικά πιάτα" είναι πέρα για πέρα συμβατικός, όσο συμβατική είναι κ η έννοια έθνος. Το πόσο αστείο είναι να μιλάμε για "εθνικές κουζίνες" το συνειδητοποίησα στο εξωτερικό όταν διαπίστωσα ότι το "εθνικό φαγητό της Μάνης" ( μπακαλιάρος πλακί με σταφίδες) ήταν κ "εθνικό φαγητό" του Τρινιντάντ! Πειρατές οι Μανιάτες που έκαναν το κάργκο των Άγγλων κ πληρώνοντας σε παστό μπακαλιάρο, ναυτικοί κ οι κάτοικοι του Τρινινταντ που έκαναν κ αυτοί την ίδια δουλειά εκτός αν κάποιος σαν τον ευφυή κ παλικαρά ανώνυμο ισχυριστεί ότι οι κάτοικοι του Τρινιντάντ είναι κατά βάση Έλληνες...

Άλλο ανέκδοτο περί εθνικών κουζινών, η κουζίνα του Ισραήλ. Αστεία πράγματα.

Είναι ορθότερο να μιλούμε για "τοπικές κουζίνες".

Το ερώτημα που προκύπτει είναι το ακόλουθο. Η ύπαρξη τυποποιημένων "τοπικών πιάτων" συντελεί στην ανάπτυξη του τουρισμού κ την ευκολότερη πρόσβαση των ξένων επισκεπτών στον ελληνικό τρόπο ζωής;

Θα έλεγα πως θα ήταν καλύτερο να δοθεί έμφαση στα τοπικά υλικά. Αλλά την άποψη αυτή θέλουμε χώρο κ χρόνο να την αναπτύξουμε. :-)

Καμπύλης Τάκης είπε...

Αθήναιε να σ'ευχαριστησω και δημοσίως(ελπίζω οτι δεν ενοχλεί ο ενικός) διότι η ανταπόκρισή σου στο mail που σου εστειλα με βοήθησε να ξεκαθαρίσω πολλές απορίες.Θα συμφωνησω επίσης οτι η κουβέντα περι "τοπικών υλικών" ειναι τοσο μεγάλη αφου το ζητημα ειναι το "απο πότε".Και (κυρίως;) το "πώς"...
Ξεκάλτσωτε το ειχα σκεφτει για τα μέλη του blogspot αλλα μετα σκέφτηκα πως αυτο δα ελειπε ενας ανωνυμος να μας επιβάλλει αποκλεισμούς.

Maria Velliou είπε...

Ναι,κύριε Καμπύλη, να γράψετε για τους Ρομά γιατί πρέπει να μάθουμε ή να θυμηθούμε κι αν γράψετε εσείς θα σχολιάσουν κι άλλοι και θα προσθέσουν πληροφορίες κι έτσι θα πλουτίσουμε όλοι.
Τώρα, για τη χωριάτικη ή ελληνική σαλάτα, τα διαβασα από χθες στην εφημερίδα και θεωρώ το θέμα και το post λίγο ψιλοάσχετο. Διότι προφανώς τίποτε απ' ότι ονομάζουμε σήμερα εθνικό δεν υπήρχε αιώνια, κάποτε με κάποιο τρόπο η σαλάτα αυτή, με βάση τη ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά, ελιές, κρεμμμύδι, λάδι, λίγη ρίγανη, φέτα, ενίοτε κάπαρη, κάπως διαμορφώθηκε, με βάση κάποιο ή κάποια τοπικά προσφάγια, που διαδόθηκαν, αστικοποιήθηκαν και πιθανόν κατά τη διαδικασία αυτή εμπλουτίστηκαν, βοηθούντος και κάποιου ταλαντούχου σεφ ίσως, που έπαιξε το ρόλο που παίζει ο ταλαντούχος επαγγελματίας μουσικός στην καταγραφή του δημοτικού τραγουδιού ή του έπους.
Προσωπικά ξέρω τη σαλάτα αυτή έτσι τουλάχιστον τριάντα χρόνια, δεδομένης και της ηλικίας μου, προφανώς υπάρχει περισσότερα, πολύ πριν από την επικράτηση του οργανωμένου, μαζικού και στηριζόμενου συστηματικά από το κράτος τουρισμού μας.
Οι εθνικές κουζίνες διαμορφώθηκαν προφανώς μετά τα τέλη του 19ου αιώνα εφόσον τότε άρχισαν να ξεχωρίζουν τα έθνη μετά από αιώνες, προφανώς έως τότε είχαμε τοπικές κουζίνες. Διαμορφώθηκαν δε οι "εθνικές" κουζινες μέσα από πλήθος επιρροών, τις οποίες αφομοίωσαν. Το παστίτσιο προφανώς έχει γαλλοϊταλικές επιρροές, όμως σε καμία από τις δύο χώρες αυτές δεν θα το συναντήσεις με τη μορφή αυτή που του έδωσε η ελληνική αστική κουζίνα του εικοστού αιώνα. Και είναι ένα απειροελάχιστο παράδειγμα. Επίσης το ιμάμ αν το φας στη μέση ανατολή προφανώς θα είναι τίγκα στα μπαχαρικά, ενώ στην ελληνοποιημένη και αστικοποιημένη εκδοχή του έχει μια πιο λεπτή γεύση, βασισμένη στα θεμελιώδη υλικά του και μόνο, μελιτζάνα, ντομάτα, σκόρδο, κρεμμύδι, μαϊντανό, μπόλιο ελαιόλαδο.
Νοσταλγώ αφάνταστα την καλή αστική ελληνική κουζίνα της μεταπολεμικής εποχής, που είναι αυτονόητο ότι διαμορφώθηκε από πλήθος επιρροών-και με την καταλυτική παρέμβαση ταλαντούχων σεφ, αλλά με αρετές καθαρά ελληνικές που αυτοί αξιοποίησαν, ήτοι πρωτίστως αγάπη για συγκεκριμένους συνδυασμούς, συγκεκριμένα μυρωδικά της ελληνικής γης σε απλούς συνδυασμούς και διακριτικές ποσότητες, ανάδειξη των βασικών υλικών κάθε συνταγής.
Και, βέβαια, με έμφαση στα υλικά της γης αυτής και τους απλούς, κλασσικούς συνδυασμούς μεταξύ τους.
Οι "εθνικές" κουζίνες λοιπόν, κύριε Καμπύλη, προφανώς διαμορφώθηκαν με την οργάνωση των εθνών και την αστικοποίηση, μετά τη βιομηχανική επανάσταση. Ας διατηρήσουμε ότι μπορούμε από αυτές, διότι θα τις χασουμε τώρα με την παγκοσμιοποίηση κι είναι πολύτιμες.
Η ελληνική χωριάτικη σαλάτα είναι ελληνική διότι περιέχει συνδυασμό υλικών που μόνο στον ελλαδικό χώρο βρίσκονται όλα άφθονα την εποχή του καλοκαιριού και αποτελούν παραδοσιακά υλικά με τα οποία προσφάϊζε ο έλληνας, στο σύνολο τους ή σε επί μέρους συνδυασμούς αυτών, πάντα μ' αυτή τη μορφή-φρέσκα, σε μεγάλα κομμάτια- και των οποίων ο συνολικός συνδυασμός συνηθίζεται στον τόπο μας, ταιριάζει με την κουλτούρα όλης της κουζίνας μας. Η ψιλοκομμένη τούρκικη παραλλαγή με μικροδιαφορές σε κάποια υλικά ή με προσθήκη αλλων , είναι προφανώς μια άλλη σαλάτα, το ίδιο κι η βουλγάρικη-αν είναι παραδοσιακή και δεν είναι απομίμηση της ελληνικής.
Προφανώς γειτονικοί λαοί και όχι μόνο επικοινωνούν εδώ και χιλιετηρίδες, άρα είναι απολύτως λογικό να έχουν παραπλήσια πιάτα.
Το άρθρο σας είναι χρήσιμο διότι υποδεικνύει μια διαδικασία διαμόρφωσης των εθνικών κουζινών,όπως τις ξέρουμε σήμερα, απόλυτα αποδεκτή κατά την άποψη μου. Αν στόχευε να αποδείξει κάτι άλλο, κατά τη γνώμη μου δεν είναι εύστοχο. Η χωριάτικη ελληνική σαλάτα που γνωρίζει όλος ο κόσμος και στον τόπο αυτό βρίσκουμε παντού τα υλικά της ανά πάσα στιγμή, αποτελεί δε το αγαπημένο βασικό φαγητό ή συνοδευτικό όλων μας, σ' όλη μας τη ζωή, ιδίως το καλοκαίρι, είναι και παραμένει ελληνική, τιμή μας και καμάρι μας!
Τώρα, από κει και πέρα, ας ανακαλύψει κι ας αναδείξει ο καθένας τα δικά του.

Ανώνυμος είπε...

Γνήσια Ελληνική κουζίνα είναι μόνο η ESKIMO η οποία προέρχεται από Ελληνες Εσκιμώους, ενώ η DELONGI και η GENERAL ELECTRIK είναι Ιταλικές και Αμερικανικές αντίστοιχα.
Επειδή δε η G.E. τα καίει τα φαγητά προτείνω στόν κουραδόμαγκα ανώνυμο Ελληναρά από τη Θεσαλονίκη να πάρει ESKIMO και να βάλει το κεφάλι του στο φούρνο αφού είναι και θερμοκέφαλος.

Καμπύλης Τάκης είπε...

Κακως το διαβάσατε κα Βέλλιου αφου το βρισκετε ψιλοάσχετο.Ναι,ολα ειναι ελληνικά και τα πήραν οι αλλοι και τα ψιλόκοψαν...Τετοιες βεβαιότητες...
Ως προς τον τελευταίο ανωνυμο:Αυτη η στηλη ειναι κέφι.και αλλα ,αλλά μάλλον δεν σε αφορούν.Οκ;

Καμπύλης Τάκης είπε...

εννούσα τον προτελευταίο.μετα ειδα τον eskimo...
παιδιά λίγη ψυχραιμία.αφηστε τον να δούμε...

Αθήναιος είπε...

Εξάλλου, είναι πασίγνωστο, κυρία Βελλίου, ότι οι ντομάτες φύονται στο σημερινό ελληνικό χώρο από την αρχαιότητα, έτσι δεν είναι;
Όταν ο Θουκυδίδης έγραφε το " ανδρών γαρ επιφανών, πάσα γη τάφος" έτρωγε μια ελληνική σαλάτα.

Δεν ντρέπεστε;

S G είπε...

να λεγαμε για το τζατιζικι που υπαρχει με μια ή αλλη μορφη απο Ινδια μεχρι Μαροκο οκ. να λεγαμε για τον γυρο που επισης υπαρχει σε ολον τον αραβικο κοσμο (τις προαλλες ειδα ταβερνα στην ΜΑδριτη να διαφημιζει τον γυρο ως τον προπατορα του ντερνερ κεμπαπ και εφριξα), οκ. να λεγαμε για την φετα που επισης υπαρχει απο Γεωργια μεχρι ΠΓΔΜ, θα λεγα παλι Οκ.

αλλα η χωριατικη σαλατα ειναι 100% τυποποιημενη πια ως ελληνικη. Πως λεμε Νισουαζ την σαλατα της Νικαιας και ας την τρωνε σε ολη την Δυτικη Μεσογειο (και πια στην Κεντρικη Ευρωπη)? Κανεις δεν μπορει να πει οτι ενα εθνος ανακαλυψε μια απλη μιξη ζαρζαβατικων και τυριου. Αλλα σε καθε ελληνικη ταβερνα (οχι ετσιατοριο, εννοω και στο τελευταιο ταβερνειο) υπαρχει μια αξιοπρεπεστατη χωριατικη, πραγμα που πιθανοτατα εχει να κανει με την αφθονια καλων υλικων για αυτην την σαλατα στην Ελαλδα σε αντιθεση με αλλες χωρες (οπως η Βουλγαρια πχ). Εχω μιλησει για τα βαλκανικα φαγητα με πολλους Τουρκους, βουλγαρους κτλ Το μονο που εγινε ποτε θεμα ειναι η χωριατικη. Ειναι πια αδιαφιλονικητα ελληνικη.

S G είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
S G είπε...

α και για την ντοματα που ειπε καποιος, οι ισχυρισμοι μου για τα υλικα ισχυουν παρα το οτι η ντοματα ας πουμε ηρθε αρκετα πριν στην Ισπανια η οποια εχει και παρομοι κλιμα. Την εμφαση στην ντοματα στις σαλατες που εχει η Ελλαδα η Ισπανια δεν την εχει ουτε για αστειο (το μαρουλι, ή μαλλον μια εκδοση του, εδω ειναι βασιλιας).

Ολα αυτα βεβαια εντελως ασχετα απο τις εθνικιστικες αηδιες που ακουγονται που και που απο ανωνυμους. Δεν ειναι θεμα εθνικισμου, απλα ακριβολογιας. Ο εθνικισμος δεν νικιεται με αναποδη παπαρολογια, αλλα με πληροφορηση και γεγονοτα.

ΥΓ το μονο που δεν εγινε ποτε θεμα εννοουσα στο προηγουμενο σχολιο

Maria Velliou είπε...

Λυπάμαι κύριε Καμπύλη, που τόσο παρεξηγήσατε το post μου και επιτεθήκατε χωρίς προφανώς να το διαβάσετε προσεκτικά. Προφανώς σας έθιξε κάποιος χαρακτήρισμός μου για το κείμενο σας, ο οποίος δεν είχε στόχο να το απαξιώσει αλλά να εκφράσει τη διαφωνία μου όχι με τις πληροφορίες του κειμένου αλλά με το συμπέρασμα στο οποίο επιχειρεί να καταλήξει. Μου φαίνεται ότι αντιδράσατε ανακλαστικά στο χαρακτηρισμό, χωρίς να ασχοληθείτε με την ουσία του κειμένου. Ως αποτέλεσμα, η απάντηση σας παραποιεί τις απόψεις μου και αυτό με προσβάλει. Δεν νομίζω ότι το αξίζω, γράφω επώνυμα, προσπαθώ με ευπρέπεια, τιμώ το blog σας και σέβομαι το έργο που κάνετε. Λυπάμαι αν σας έθιξε ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός, δεν είχε στόχο να απαξιώσει ολοκληρωτικά το άρθρο ή την έρευνα κι αυτό φαίνεται από το κείμενο μου. Αλλά η παραποίηση των απόψεων μου θεωρείτε ότι είναι δίκαιη τιμωρία;
Είναι κρίμα, διότι σκεφτόμουν σήμερα να ξαναγράψω, αν έβλεπα ότι σας επιτίθενται και άλλοι όπως αυτός o ανώνυμος, για να εκφράσω το θαυμασμό μου προς τις έρευνες που κάνετε, την τεκμηρίωση που παρέχετε και τις αφορμές που μας δίνετε για σκέψη, άσχετα αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε, πάντα τεκμηριωμένα. Και να πω ότι θεωρώ ότι ο ρόλος του δημοσιογράφου είναι και να φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές και να προβάλει την αντίθετη άποψη και να λειτουργεί ακόμη και προβοκατόρικα καμιά φορά, με στόχο να μας κάνει να αμφισβητούμε τα πάντα-κυρίως όταν είναι τεκμηριωμένος.
Κρίμα.
Με απογοητεύσατε.
Το κοινό που σας σέβεται είναι σημαντικό να το σέβεστε κι εσείς.
Καλή συνέχεια, θα συνεχίσω να σας διαβάζω-αν και κουβαλώντας κάποια απογοητευση πλέον.
Όσο για εσάς κύριε αθηναίε, "εθνική κουζίνα" θεωρείτε αυτή που περιγράφει ο Αρχέστρατος ή όπως αλλιώς τον λένε; Μα τότε ας μην σας κουράζω αγαπητέ, "ελληνική κουζίνα" δεν υπήρξε ποτέ.
Καμια σημασία κι εσείς στο κείμενο μου, καμία σημασία στο βασικό επιχείρημα ότι ο όρος "εθνικό" όπως τον χρησιμοποιούμε σήμερα είανι όρος του 19ου-20ου αιώνα, οι όροι είναι συμβάσεις κι οι εθνικές κουζίνες επίσης, ως τέτοιες δε νοούμε αυτές που διαμορφώθηκαν εντός των εθνικών συνόρων κατά τη διάρκεια κυρίως του εικοστού αιώνα, με βάση τις τοπικές αλλά και πλήθος αφομοιωμένων επιρροών.
Μ
Λυπαμαι ειλικρινά που προσβάλετε ανθρώπους που γράφουν επώνυμα, αγνοώντας το κείμενο τους και παραποιώντας τις απόψεις τους τόσο βάναυσα.
Όχι μόνο ντροπή σας αλλά και ΑΙΣΧΟΣ σας. Μου προκαλέσατε σιχαμάρα!

Maria Velliou είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Maria Velliou είπε...

Υ.Γ.: Αθηναίε, μπορούσατε κάλλιστα να αμφισβητήσετε ή και να απορρίψετε τον ορισμό του βασικού μου επιχειρήματος με δικά σας σοβαρά επιχειρήματα, ψύχραιμα και τεκμηριωμένα. Θα τα δεχόμουν με χαρά, μπορεί και να με έπειθαν-αν υπήρχαν. Δυστυχώς διαλέξατε άλλη οδό. Σας χαρακτηρίζει. Πάλι ντροπή σας.

Υ.Γ. Κύριε Καμπύλη, αν διαβάσετε το κείμενο μου πάλι, θα δείτε προφανώς ότι το επιχείρημα μου δεν επηρεάζεται από το αν προηγήθηκε η ψιλοκομμένη τούρκικη σαλάτα με τα κάπως διαφορετικά μυρωδικά, από τη δική μας. Τι να πω, δεν ξέρω.

Ανώνυμος είπε...

Τάκη απ όσο ξέρω το τσαί έγινε εθνικό ρόφημα των κουμπάρων και γιαλόγους οικονομικούς.Ο κεμάλ ήθελε ισχυρη΄εθνική οικονομία ,η οποία μπορούσε να ανδρωθεί και μέσα απο τα κρατικά μονοπώλια όπως αυτό του τσαγιού.Πέρα απο τα ιδεολογικά του κεμαλοφασισμού.Εμείς ως γνη΄σιοι απόγονοι των οθωμανών πτροτιμούμε τον καφέ.τούρκιοκ ελληνικο αρμένικο και το μόνο εξαγώγιμο ελληνικό;προιόν τον φραπέ.Μήπως θ αμπορου΄σες να γράψεις κάτι για αυτό-γιατί εμείς πίνουμε καφέ και όχι τσάι και φυσικά για το φραπόγαλο;Φυσικά άμα βαριέσαι δώσε κανά βιβλίο.
Ευχαριστώ.

Καμπύλης Τάκης είπε...

Νομιζω οτι θα τα κάνουμε σαλάτα.
Για να συννενοηθούμε, το κλειδί το εδωσε ο SG και ο Αθηναιος.Ειναι ο όρος "τυποποιημένη" (ο Αθήναιος θυμησε-στο αρθρο-την Αγορανομία).Και ,πλέον ,για οτιδήποτε τοπικό προλάβει να τυποποιηθεί, το θεμα εχει λήξει.Προφανως δεν υπάρχει ακρη στο ζητημα τοπικών υλικών ,μονο στον συνδυασμό υλικών σε μια περιοχή.Και ειναι επίσης προφανές οτι το ανακάτεμα εθνικής
ιστορίας και (συγχρονης)κουζίνας
μονο αξιόπιστα συμπεράσματα δεν μπορεί να δωσει (εκτός αν μας αρέσουν ιστορίες περι κρυφού σχολιού -χαρακτηριστικό παραδειγμα ανακατέματος εθνικής ιστορίας και θρησκείας).
Κα Βέλλιου αν σας στεναχώρησα σας ζητω συγγνώμη.Αλλά νομίζω οτι οφειλετε κι εσείς να δινετε μια δευτερη ευκαιρία στο διάλογο και οχι να παίρνετε τοσο προσωπικά αλλα σχόλια(ελάτε λιγο στη δική μου θέση:εγραψα για τη χωριάτικη σαλάτα και μάθατε ολοι -οχι με τον καλυτερο τρόπο-οτι εχω μηχανή)
Θα σας ζητούσα να προσξετε τιςαπαντησεις ,τοσο του Αθηναιου οσο και τη δική μου και την δική σας κατάληξη στο ΄πρωτο σχόλιο σας.
Γραψατε:Η ελληνική χωριάτικη σαλάτα είναι ελληνική διότι περιέχει συνδυασμό υλικών που μόνο στον ελλαδικό χώρο βρίσκονται όλα άφθονα την εποχή του καλοκαιριού και αποτελούν παραδοσιακά υλικά με τα οποία προσφάϊζε ο έλληνας, στο σύνολο τους ή σε επί μέρους συνδυασμούς αυτών, πάντα μ' αυτή τη μορφή-φρέσκα, σε μεγάλα κομμάτια- και των οποίων ο συνολικός συνδυασμός συνηθίζεται στον τόπο μας, ταιριάζει με την κουλτούρα όλης της κουζίνας μας".Ε,αυτο ειναι λάθος.Διοτι π.χ στη Μακεδονία ή στη Θράκη,το ελαιόλαδο δεν ανταποκρίνεται σ' αυτες σας τις διαπιστωσεις.Ουτε π.χ η φετα στην Κρητη.
Μηπως λοιπόν αυτη σας η βεβαιότητα(ολων μας καποια στιγμή) οφείλεται σ' αυτη την τουριστικοποιημενη προβολή της "ελληνικότητας";
Τέλος,θα σας παρακαλούσα να διαβάσετε πιο προσεκτικά το σημείο του Αθηναιου περι "τουρκικής" κουζίνας και "τουρκόσπορων"...

Maria Velliou είπε...

Κύριε Καμπύλη, καταχρηστικά συνεχίζω να γράφω διότι φεύγω για ταξίδι μιας εβδομάδας.
Δυστυχώς δεν έχω χρόνο να συνεχίσω, ελπίζω όταν επιστρέψω. Αν αξίζει τον κόπο, θα εξηγήσω αυτή την παράγραφο που σας έκανε να διαγράψετε ολο το προηγούμενο κείμενο.
Όσο για τον αθηναίο, το διάβασα αυτό που είπε, εγώ δε μιλάω με όρους εθνικόφρονα και εθνικού εχρθού όμως εδώ μέσα, ώστε να κάνω ισοφαρήσεις. Ως σχολιογράφο τον έχω διαγράψει για τη συμπεριφορά του. Σας εύχομαι καλή συνέχεια.

Ανώνυμος είπε...

Τακη,

Ειμαι ο ανωνυμος συντακτης του λογοκριθεντος ποστ.

Δε σου κρυβω οτι με ξαφνιασε λιγο η ενεργεια σου, ειδικα τη στιγμη που αποδεκτης της γελοιας απειλης δεν ησουν (προφανως) εσυ αλλα οι εκτοξευοντες απειλες εναντιον σου. Μπορουμε με σιγουρια, υποθετω, να πουμε οτι δεν εχουμε ιδια αισθηση του χιουμορ.

Φιλικα,

Ανωνυμος

Ανώνυμος είπε...

Πολύ εθνικιστικό κακό για μια σαλάτα.

Ωραίο το κομμάτι Τάκη, και έξυπνο reminder για τις αλλαγές και παραποιήσεις που δέχεται η κάθε κουλτούρα ανά τους αιώνες.

Καλό θα ήταν ίσως τέτοια παραδείγματα να τα χρησιμοποιούμε για να μαθαίνουμε ότι το κάθε τι είναι επηρεασμένο από κάτι άλλο και κανένας μας δεν έχει προνόμιο στο αυθεντικό, το μεγάλο, το αληθινό κλπ κλπ.

Τώρα θα μου πεις από τη σαλάτα το κατάλαβες; Και από τη σαλάτα.

Πάντως δεν βρίσκω την εμπορευματοποίηση της ελληνικής σαλάτας (ή της δήθεν ελληνικής σαλάτας) μεμπτή. Ο τουρισμός ήταν πάντα επιχείρηση και ως τέτοια έπρεπε να πολεμήσει με νύχια και με δόντια. Γιατί δείξε μου τώρα έναν που έχει πάει στην Ισπανία και δεν έχει φάει Παέλια (ή Παέγια για να είμαστε ακριβείς). Είναι Ισπανικό πιάτο; Μπορεί και όχι. Προωθείται ως μέρος της "Ισπανικής Εμπειρίας"; (Δείτε Ισπανίδες, δείτε Γκόγια, φάτε και μια παέγια;) Ναι. Κακό δεν είναι αυτό. Κακό είναι να φας μια Παέγια (ή μια χωριάτικη) και να νομίζεις ότι έμαθες ό,τι μπορούσες να μάθεις για τη χώρα.

Ανώνυμος είπε...

Τελικά Καμπύλη το blogg θα έπρεπε να λέγεται Προκλήσεις και όχι ενστάσεις. Προκαλείς , προκαλείς και ξανά από την αρχή. Αυτό είναι εύκολο. Ξεβρακώνεσαι στους Τούρκους , τους Εβραίους και κάθε ένα που πληρώνει σε νόμισμα ή σε είδος .Για το Λίβανο δεν άκουσες τίποτα . Εκεί τα σχόλια περιττεύουν και αρχίζεις τα μελοδραματικά "έχω φίλους και στις δύο πλευρές" και "τι να κάνω" και άλλα τέτοια γιατί δεν έχεις τα κότσια να γράψεις μία γραμμή για όλα αυτά. Τζάμπα μάγκας της κακιάς ώρας. Θα ήθελα να ξέρω αν έχει καθόλου συνείδηση του τι γράφεις και του τι λες. Πάντως αν έλθεις στη Θράκη περιμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε την μούρη σου. Αν τολμάς βέβαια. Πολύ αμφιβάλω όμως ότι θα το κάνεις. Τα λόγια άλλωστε είναι τζάμπα. Τα έργα .....? Κουραδόμαγκα .

Καμπύλης Τάκης είπε...

Υποκλίνομαι στην δεινότητα εκφρασης των τελευταίων παλληκαράδων.Η ελληνική παιδεία (σας) ευτυχώς αποδίδει καρπους.Για τις χωματερές.
(Στη Θράκη θα ερθω με τη μηχανή.)

Σοφία καλά τα λές,δεν διαφωνω (ιδιαίτερα),απλώς τα πράγματα οταν λέγονται με τ' ονομά τους δεν δημιουργούν συγχίσεις ή ψευδαισθήσεις.

Καμπύλης Τάκης είπε...

Α,για να μην κουράζεσαι παλληκαρά γραφε blog με ενα "g"(ελληνιστι τζι).

Ανώνυμος είπε...

Βεβαια περα απο τη χωριατικη, εχουμε πολλα προβληματα σαν εθνος και σαν κουζινα και με μια αλλη σαλατα, την μακεδονικη...

Καμπύλης Τάκης είπε...

Παραπέμπω σε αρθρο του Μισέλ Φάις στις 19/7 στην Ελευθεροτυπία για το αδιέξοδο στη Μ .ανατολή

Ανώνυμος είπε...

Ο ευρέως γνωστός Εβραίος μιλάει για την Μέση Ανατολή. Τουλάχιστον αυτός δεν κάνει λογοκρισία.

Ανώνυμος είπε...

Τάκη, αφού έγραψες για το είδος του φαγητού, γράψε ένα επόμενο άρθρο και για τον τύπο: τις διατροφικές συνήθειες. Την κουλτούρα του φαγητού, όπως λέει ο Ν. Ελίας. Και τότε να τα γράψεις όλα: τις βουκολικές συνήθειες πολλών - και για να μην παρεξηγηθώ, δεν εννοώ την τήρηση ή όχι των κανόνων του σαβουάρ βιβρ, αλλά την ουσία. Ο Ελίας τα λέει περίφημα, συνδέοντας το πέρασμα στον πολιτισμό με την υπέρβαση ορισμένων "συνηθειών".
Τώρα για το τελευταίο άρθρο σου, ενώ διέλυσες τις εθνικές αποκλειστικότητες, εγώ θάθελα να διέλυες και τις εθνικές, έστω multi-εθνικές, καταβολές του φαγητού. Στις μέρες μας η κουζίνα είναι προσωπική έμπνευση και γεύση. Και είναι πάντα μια interaction με τον εαυτό και τους ομοτράπεζους. Δεν ξέρω από που προέρχεται η "ελληνική σαλάτα" (σίγουρα είναι όπως τα γράφεις), αλλά πια κάθε ένας από μας, κάθε φορά ίσως, κάνει τη "σαλάτα" του με τρόπο διαφορετικό και πάντως ατομικό. Η εξατομικευμένη περιπέτεια της γεύσης, θα με ενδιέφερε εξίσου με τις έθνικ περιπέτειές της. Αυτά, και οι απρεπείς σχολιαστές (δεν εννοώ τους διαφωνούντες βέβαια) και τα κουτσαβάκια, ας καθίσουν στ'αυγά τους. Ουφ, είναι αντιαισθητικοί...

Ανώνυμος είπε...

Τάκη γράψε ένα άρθρο για τους υπανθρώπους που παιρνούν με κόκκινο και για τους μαλάκες που κλείνουν με τα αυτοκίνητά τους τις προσβάσεις των ΑΜΕΑ...Εχουμε και τα έργα του Καγκελόπουλου βλέπεις...καθάρματα,πρέπει να ναι πραφγματικά α΄ρρωστοι οι παρπάνω τύποι

Ανώνυμος είπε...

Τάκη γράψε για το ένα ,Τάκη γράψε για το άλλο, Τάκη γράψε για το Λίβανο .Κάποιος να γράψει για τον Τάκη θα βρεθεί άραγε? Μας έχει χορτάσει στην μπούρδα και στις βρισιές. Κριτής και υβριστής όλων. Για να γράψεις βέβαια για κάποια πράγματα πρέπει να γνωρίζεις και για τι γράφεις. Η άγνοια και η ημιμάθεια ως γνωστόν είναι κακοί σύμβουλοι. Συγνώμη αν θίγω κάποιους αλλά ρε παιδιά από Τον Χ Τάκη που δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του περιμένετε να κάνει κριτική στα κακώς κείμενα. Μπορεί ένας άνθρωπος με το λεξιλόγιο του κ. Τάκη να ρίχνει κριτική ματιά στα κοινωνικά και άλλα ζητήματα. Νομίζω όχι. Ο παππούς μου από την Κρήτη έλεγε "τα αγγειά γενίκαν θυμιατά και τα σκ...α λιβάνι" . Με το συμπάθιο .

Ανώνυμος είπε...

Γράψε εσύ ρε μεγάλε

Eleni63 είπε...

Πολύ καλό άρθρο και πραγματικά με εκπλήσσουν οι τόσο βίαιες αντιδράσεις. Θυμάμαι τον πατέρα μου να διαμαρτύρεται λέγοντας ότι στα νησιά το σουβλιστό αρνί ήταν ανύπαρκτο όπως και οι πίττες.
Σήμερα καλιεργείται η φούζιον κουζίνα, η (κον) φούζιον ζωή και ιδεολογία. Πολύ σωστά λοιπόν βάζετε τον αναγνώστη σε σκέψεις και η αρχή από την σαλάτα!

Eleni63 είπε...

Ευχαριστώ πολύ και για τη γνωριμία με τον Αθήναιο. Οι σκέψεις του εδώ με βρίσκουν σύμφωνη.

Λυκάων είπε...

"Περί όνου σκιάς"

Μάλλον αυτο χαρακτηρίζει την παρούσα κουβέντα :)

Δεν βλεπω τον λογο να μαλωνει ο μπλογκολαός για ενα τοσο φαιδρό (με την καλή εννοια) και ελαφρό θεματάκι...

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετικό κείμενο. Σε θέματα κουζίνας, η εθνική ψυχανάλυση μπορεί να είναι αμείλικτη.
Υπάρχει μια διάσταση βέβαια που έχει να κάνει με συγκεκριμένα και απτά συμφέροντα πίσω από διάφορες κινήσεις.
Το πιο εμφανές παράδειγμα που αναφέρεται και en passant είναι ο καφές, η μετονομασία του σε ελληνικό. Αν δεν κάνω λάθος, η «δημοσιογραφική» κατακραυγή του όρου «τούρκικος καφές» έλαβε χώρα το 1974, μετά την (τουρκική και όχι μετά την ελληνική) εισβολή Κύπρο. Η μετονομασία του καφέ σε ελληνικό έγινε σταδιακά, από όλους μας στα χρόνια που ακολούθησαν, φαντάζομαι με τραγελαφικές προεκτάσεις και με διάφορες υπηρεσίες όπως η αγορανομία σε κομβικό ρόλο. (Θυμάμαι πάντα μια αναιδή σερβιτόρα στον εθνικό κήπο που με αυστηρό τρόπο διόρθωσε τη γιαγιά μου που ζήτησε «τούρκικο». Η αλήθεια είναι πως και το «τούρκικος» πρέπει να ήταν αρκετά περίεργο για τη γιαγιά αφού στο σπίτι πάντα έπινε «καφέ»). Πιθανώς βρισκόμαστε σε μια κατάσταση διαγραφής που είναι ταυτόχρονα σοβιετικού τύπου, όπου το κράτος διαγράφει το παρελθόν, αλλά και καπιταλιστικού εφόσον στη συνεχεία η βελτιωμένη εκδοχή ιδιωτικοποιείται.
Το πιο αστείο στην ιστορία του καφέ είναι ότι ενώ η εισαγωγή του επιθέτου «ελληνικός» έγινε σε αντιδιαστολή με τον «τούρκικο», η ευρεία αποδοχή του είχε να κάνει περισσότερο με την εισαγωγή των «ευρωπαϊκών» καφέδων στη μεταπολίτευση. Αν υπήρχε μόνο ένας καφές τότε δεν θα υπήρχε θέμα αν θα τον πεις ελληνικό ή τούρκικο, θα ήταν απλώς καφές όπως ήταν για τις γιαγιάδες μας. Αν όμως έπρεπε να διαλέξεις ανάμεσα σε στιγμιαίο, φίλτρου, γαλλικό, αμερικάνικο, εσπρέσο, ζεστό, κρύο, τότε μόνο καλείσαι να χαρακτηρίσεις τον καφέ που πίνεις. (Αν και καταγράφονται διάφορα «ελληνικά καφενεία» στην Ευρώπη πριν το 1821, η «ελληνικότητα» δεν αναφέρεται στο ρόφημα αλλά στο χώρο. Επιπλέον, όλοι οι καφέδες ήταν κάποτε «τούρκικοι» και με τον καιρό διαφοροποιήθηκαν τοπικά, κυρίως σε σχέση με τις διάφορες μηχανικές μεθόδους προετοιμασίας τους).
Υπό την προστασία του «έθνους-κράτους» είναι λογικό μια βιομηχανία να τονίσει αν όχι να εκμεταλλευτεί με αθέμιτο τρόπο την ελληνικότητά της. Υπάρχουν διάφορες κλίμακες για να γίνει κάτι τέτοιο το οποίο έχει γίνει από διάφορες βιομηχανίες και όχι μόνο στα τρόφιμα (και φυσικά όχι μόνο στην Ελλάδα). Στην περίπτωση του καφέ έχουν να κάνουν με τον τρόπο που η διπλωματία και η έλλειψή της επηρεάζουν τις αγορές. Για παράδειγμα, το μεγάλο προσφυγικό κύμα δημιούργησε αναπάντεχη ζήτηση για καφέ. Ή, η υιοθέτηση από μια ιντελιγκέντσια μιας «λαϊκής» συνήθειας των «τουρκόσπορων» μπορεί να σταδιακά να οδηγήσει και στη μαζική αποδοχή της από τον υπόλοιπο πληθυσμό (κάτι τέτοιο έγινε και με τα ρεμπέτικα και από την ίδια παρέα).
Μέχρι εδώ καλά, τι γίνεται όμως όταν κάποιες φυσικές ανθρώπινες αντιδράσεις και συνήθειες (προφανώς δεν θέλω να πω ότι ο Χατζιδάκις δούλευε για το Λουμίδη) περνούν σε εταιρικό έλεγχο; Όταν η παρουσία μιας παρέας σε ένα μαγαζί γίνεται εργαλείο διαφήμισης; Ή, όταν επαφές με δημοσιογράφους εξαργυρώνονται σε περίοδο κρίσης για να ενισχυθεί η θέση μιας εταιρίας (και όχι μαγαζιού πλέον) στη αγορά;
Πολλές από τις απαντήσεις έχουν να κάνουν με το θέμα της κλίμακας. Υπάρχουν κλίμακες οι οποίες είναι ανθρώπινες και έχουν νόημα και υπάρχουν άλλες που μπορεί να έχουν νόημα σε ιδεολογικό επίπεδο (όπως το έθνος κράτος ή η εταιρία) αλλά σε πρακτικό – ανθρώπινο επίπεδο στερούνται νομιμοποίησης. Για παράδειγμα, ο καφές στη Θράκη δεν είναι ούτε Λουμίδης ούτε ελληνικός, καθώς το ελληνικό κράτος δεν έχει εκεί τη νομιμοποίηση που έχει στον νότο. Το φαγητό είναι μια τέτοια περίπτωση και συμφωνώ απολύτως με τον Αθήναιο ότι πριν από την έθνικ κουζίνα, υπάρχει, η τοπική, και πριν από αυτήν τα τοπικά πιάτα και πριν από αυτά τα τοπικά υλικά. (Και δεν ξέρω αν θα συμφωνήσει αυτός μαζί μου) πριν από αυτά υπάρχει η γη, πηγή της ζωής. Η τοπική κλίμακα είναι η μόνη τελικά που έχει νόημα σε όλα τα επίπεδα. Το καφεκοπτείο Λουμίδης έχει μια ποιοτική διαφορά από την ΛΟΥΜΙΔΗΣ Α.Ε.
Για να επιστρέψω, η υιοθέτηση της «ελληνικότητας» του καφέ ως στρατηγική επιβίωσης από συγκεκριμένη εταιρία και εν συνεχεία ως εργαλείο κυριαρχίας στην αγορά δεν περιορίζεται στον καφέ ή στα τρόφιμα. Το ούζο, ο καπνός, τα φρένα και πολλά άλλα «αγνά ελληνικά» προϊόντα εμπίπτουν άνετα στην ίδια κατηγορία. Αντίθετα, στη σαλάτα, όπως φαίνεται στο κείμενο η υιοθέτηση δεν ήταν τόσο ιδιωτική όσο του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως ΕΟΤ (αν και σίγουρα μπορούν να εντοπιστούν καταλύτες στα μετόπισθεν).
Στην περίπτωση του καφέ, οι προεκτάσεις της ελληνικότητας είναι τουλάχιστον ανησυχητικές. Ο Λουμίδης - ή καλύτερα οι κληρονόμοι των αδερφών Λουμίδη - από το 1967 απέκτησε μια εξωστρέφεια που δεν είχε δείξει στο παρελθόν. Μέχρι το 1974 είχε δημιουργηθεί το εργοστάσιο στα Οινόφυτα – ακόμα λειτουργεί – και μέσα από διάφορους (κρατικούς) μηχανισμούς προώθησης των εξαγωγών είχε κατορθώσει να μπει και σε ξένες αγορές. Όταν δηλαδή ξέσπασε η ελληνοτουρκική κρίση του 1974, υπήρχε ήδη ένας έτοιμος μηχανισμός να την εκμεταλλευτεί με πληρωμένες δημοσιεύσεις, καταχωρήσεις και εξαγορά διάφορων πνευματικών ταγών. (Ενδιαφέρον έχει να δει κανείς πως την ίδια περίοδο, με συνοπτικές διαδικασίες ολοκληρώνεται το εργοστάσιο της NESTLE στο Πλατύ Ημαθίας, το οποίο τελικά ξεκίνησε να λειτουργεί το 1975.)
Με την εξαγορά του Λουμίδη από τη NESTLE το 1987, η ελληνικότητα του καφέ λαμβάνει άλλες διαστάσεις, ή μάλλον οδηγείται προς τη λογική κατάληξή της. Το μνημειώδες σλόγκαν («έκαστος στο είδος του..») αρχίζει να αναμεταδίδεται σε κάθε σπίτι μαζί με την εικόνα του καφενείου με τα ξύλινα τραπεζάκια, τις ρετρό ρεκλάμες, τον καφετζή και όλα τα άλλα. Είναι ειρωνικό βέβαια, πως ταυτόχρονα το «καφενείο» μεταλλάσσεται από ουσιαστικό θεσμό κοινωνικής συνοχής και διαλόγου σε τόπο κατανάλωσης αρχικά Nescafe και εν συνεχεία διάφορων άλλων καφέδων, σε συνδυασμό με την εξαιρετική και αμιγώς ελληνική εφεύρεση που ονομάζεται φραπές αλλά και τους ιταλικούς καφέδες (σύγκλιση γαρ).
Σε στιγμές μιζέριας δεν μπορεί να ξεχάσει κανείς πως η Ελλάδα ως ιδέα και ως κράτος είναι μια αμιγώς δυτικοευρωπαϊκή σύλληψη μέσα από την οποία οι Έλληνες πολίτες και οι Έλληνες της διασποράς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους. Οι Έλληνες της διασποράς μάλιστα (από τον 18ο αιώνα) επιδεικνύουν πάντα μεγαλύτερο ζήλο για την Ελλάδα σε αντίθεση με τους γηγενείς, οι οποίοι μέχρι πρόσφατα εξέφραζαν την ταυτότητά τους με αμιγώς τοπικό τρόπο. Αυτό προφανώς αλλάζει σταδιακά εφόσον οι Έλληνες είναι πλέον κατά βάση Αθηναίοι και Θεσσαλονικείς και εφόσον οι δύο πόλεις αυτές είναι τόσο καινούριες ούτως ώστε οποιαδήποτε τοπική ταυτότητα να είναι ακόμα στα σπάργανα (και είναι αμφίβολο αν πρόκειται να προκύψει μέσα από τη σχέση τους με τη γη τους, μάλλον προκύπτει μέσα από σχέση τους με την τηλεόρασή τους). Οι δε πολιτικές ελίτ είναι αυτές που κατεξοχήν αντιλήφθηκαν την Ελλάδα ως αφηρημένη ιδέα, προς μετουσίωση σε συγκεκριμένες βιομηχανικές, αγροτικές, εξωτερικές και - το χειρότερο – εκπαιδευτικές πολιτικές.
Προφανώς η ελληνική βιομηχανία (τροφίμων) δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά μια «τοπική» έκφραση ενός τεχνολογικού παραδείγματος στο οποίο κάθε έννοια κλίμακας εξαλείφεται. Οι γερμανικές φαρμακοβιομηχανίες με τα τοξικά τους αέρια, η αμερικάνικη πολεμική βιομηχανία, τα βρετανικά υφάσματα της ύστερης βιομηχανικής επανάστασης (όταν από το μαλλί πέρασαν στο αποικιακό βαμβάκι) αποτελούν πολύ πιο έντονα και επικίνδυνα παραδείγματα οικονομικής δραστηριότητας. Τουλάχιστον ο κίνδυνος είναι πολύ πιο ορατός.
Στα τρόφιμα, τα πράγματα δεν είναι τόσο σαφή. Ποιες είναι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της καθημερινής κατανάλωσης καφέ; Έχουν εξελιχθεί οι μεσογειακοί λαοί με τρόπο που να μπορεί να αφομοιώσει τον καφέ; (υπενθυμίζω πως όπως και να οριστούν τα ναρκωτικά, η καφεΐνη εμπίπτει στην κατηγορία, ενώ η αρχική εξάπλωση του καφέ στον ισλαμικό κόσμο είχε να κάνει με τις διεγερτικές της ικανότητες οι οποίες δεν ήταν απαγορευμένες όπως το κρασί). Για παράδειγμα, ένα ολόκληρο - και ολοκληρωμένο – σύστημα θεραπείας (η ομοιοπαθητική) βασίζεται στην μη κατανάλωση καφεΐνης. Σε ένα άλλο παράδειγμα, με χαρά στηρίξαμε την ελληνική καπνοβιομηχανία, αλλά τώρα που το πείραμα έχει τελειώσει μπορούμε να δούμε πως η εντατική καλλιέργεια και βιομηχανική επεξεργασία του καπνού, άφησαν πίσω τους κατεστραμμένες κοινωνίες και εδάφη. Αν προσθέσει κανείς και το «κόστος ευκαιρίας» όπως ποικιλίες και γνώση της γης που χάθηκε μπορεί να δει κανείς πως εκτός από την δημόσια υγεία, τόσο η κοινωνική και η περιβαλλοντική υγεία βρίσκονται σε κίνδυνο. Το ίδιο ισχύει σε πολλαπλάσιο βαθμό και για το βαμβάκι και τη βιομηχανική του καλλιέργεια.
Καλώς ή κακώς, ο καφές όπως τον μάθαμε στον εικοστό αιώνα, δεν έρχεται από την Αραβία αλλά από τους ευρωπαίους ανταγωνιστές των αράβων παραγωγών. Ή καλύτερα από ευρωπαϊκής ιδιοκτησίας φυτείες σε διάφορες αποικίες και νεοαποικίες στον ειρηνικό πρώτα και μετά στην Καραϊβική, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική. Το θέμα της κλίμακας και της καταγωγής των υλικών είναι θεμελιώδες, εφόσον οι εισαγωγές «μας» βασίζονται στην καθημερινή εξαθλίωση ανθρώπων, την καταστροφή των τροπικών δασών, την κατανάλωση πετρελαίου για μεταφορά, τη στήριξη ενός ανεξέλεγκτου χρηματοπιστωτικού συστήματος και παλαιότερα της δουλείας, της εισβολής, της κατοχής και όλων των άλλων μορφών εκφυλισμού του εμπορίου. Κακώς, η «ελληνικότητά μας» δεν διαθέτει τα αναλυτικά εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να αναγνωρίσουμε την συνενοχή μας σε τέτοιους μηχανισμούς. (πόσο περήφανοι είμαστε που παντού βρίσκονται έλληνες – διαμαντάδες στην Αφρική, εφοπλιστές στο Λονδίνο, κατασκευαστικές εταιρίες στη μέση Ανατολή, πόσο δυσαρεστημένοι που όλοι πολεμάνε το δίκιο μας).
Και μετά τις νεομαρξιστικές εκτροπές, είναι σημαντικό να ανακαλύψουμε την τοπική διάσταση στην κατανάλωση και την εκπαίδευση. Συμφωνώ με τη μαρία, η κουζίνα είναι η πρώτη και καταλληλότερη υποψήφια.