Η λέξη της εβδομάδας: Μετανάστευση

Η λέξη της εβδομάδας: Μετανάστευση. Πριν από περίπου 100 χρόνια, ένας τοπικός άρχοντας της Καλαβρίας υποδεχόμενος σημαντικό φιλοξενούμενο τον προσφώνησε ως εξης: «Σας καλωσορίζω εκ μέρους των 8.000 δημοτών μου, εκ των οποίων οι 3.000 είναι στην Αμερική και 5.000 ετοιμάζονται να τους ανταμώσουν» (S. Baghdasarian, «Η ευρωπαϊκή μετανάστευση»)


Οι ξεχασμένοι της «Πρωτομαγιάς»

Οι Ράχες στην Ικαρία είναι γνωστές στους περισσότερους για το «ανάποδο» ωράριο των κατοίκων. Τα καταστήματα μένουν κλειστά το πρωί και ανοίγουν το βράδυ. Μαζί τους και ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινής ζωής. Εκεί λοιπόν, πριν από δύο καλοκαίρια, ξένοι εργάτες και Έλληνες φίλοι τους αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα σωματείο με τον τίτλο «Πολυεθνικοί Εργάτες Ικαρίας». Πού να 'ξεραν...
Όπως αναφερόταν στο καταστατικό, μεταξύ των σκοπών του σωματείου ήταν «η μελέτη, προβολή και διατήρηση των πολιτιστικών και ιστορικών αξιών και παραδόσεων των λαών τους» και «η προβολή του πολιτισμού τους και της ιστορίας τους». Την υπόθεση παρακολούθησε (ευτυχώς) ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθήνας Ν. Αλιβιζάτος.
Η πρωτοδίκης Σάμου αποδείχτηκε ότι φύλαγε τις (δικές της;) Θερμοπύλες. Και απέρριψε την αίτηση με το εξής σκεπτικό: «Τα στοιχεία που αναφέρονται ως αποτελούντα τον σκοπό του σωματείου δεν καθιστούν καθόλου γνωστό στο Δικαστήριο το περιεχόμενο των μνημονευόμενων στο άρθρο (2) "πολιτιστικών και ιστορικών αξιών και παραδόσεων των λαών", ούτε προσδιορίζουν το περιεχόμενο του "πολιτισμού και της ιστορίας τους" ώστε να είναι δυνατό να διαπιστωθεί αν οι πολιτιστικές και ιστορικές αξίες και παραδόσεις των λαών (των μελών του σωματείου) αντιβαίνουν στις πολιτιστικές και ιστορικές αξίες και παραδόσεις των Ελλήνων, και αν ο πολιτισμός και η ιστορία τους έρχονται σε αντίθεση με τον πολιτισμό και την ιστορία των Ελλήνων». Η περιπέτεια συνεχίστηκε και στο Εφετείο αλλά κι εκεί η πόρτα έκλεισε για άλλους (εξίσου «μίζερους» τους χαρακτήρισε ο Ν. Αλιβιζάτος) λόγους...
Η εργατική τάξη στην Ελλάδα...
... είναι εδώ και μια δεκαετία πολυεθνική αλλά δεν το λέμε! Σύμφωνα με την τελευταία (και ακόμη αδημοσίευτη) μελέτη, που έγινε για λογαριασμό του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) από τους Σταύρο Ζωγραφάκη (λέκτορα στο Πανεπιστήμιο Πάτρας) και Θ. Μητράκο (Τράπεζα της Ελλάδος), η ελληνική οικονομία την τελευταία εξαετία (1998-2004) δημιούργησε 296,3 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Από αυτές οι 162,2 χιλιάδες καλύφθηκαν από Έλληνες εργαζομένους (αύξηση 4,2% στο σύνολο των Ελλήνων απασχολουμένων), ενώ οι υπόλοιπες 134,1 χιλιάδες καλύφθηκαν από μετανάστες (αύξηση 93,3% στο σύνολο των αλλοδαπών απασχολουμένων). Όπως εκτιμούν οι ερευνητές, αυτή η σημαντική αύξηση της απασχόλησης των μεταναστών δεν είναι κατ' ανάγκην συνδεδεμένη με τη μικρή αύξηση της απασχόλησης των Ελλήνων. Είναι πιθανόν η αποχώρηση Ελλήνων εργαζομένων να έχει δημιουργήσει κενές θέσεις εργασίας στις οποίες απασχολούνται πλέον μετανάστες ή, ακόμη, η αύξηση της απασχόλησης των μεταναστών να εμφανίζεται σε ειδικότητες και επαγγέλματα στα οποία δεν απασχολούνται Έλληνες. Πάντως, ενώ το 1998 σε κάθε 100 Έλληνες εργαζομένους αντιστοιχούσαν 3,7 μετανάστες, το 2004 αντιστοιχούν πλέον 6,9 εργαζόμενοι μετανάστες.
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο καθηγητής Σάββας Ρομπόλης. «Δεν υπάρχει υποκατάσταση Ελλήνων, υπό την έννοια ότι η πλειονότητα των μεταναστών απασχολούνται κυρίως στον γεωργικό τομέα και ως ανειδίκευτοι, δηλαδή σε τομείς που έχουν εγκαταλειφθεί από τους Έλληνες». Τα τελευταία 50 χρόνια η εργατική τάξη στην Ελλάδα άλλαξε, σημειώνει ο Γ. Κουζής, καθηγητής στο
Πάντειο: «Ο Έλληνας εργαζόμενος μορφώθηκε, απέκτησε δεξιότητες με τις νέες τεχνολογίες. Το κενό που άφησε, ιδίως στον χώρο των ανειδίκευτων, το συμπλήρωσαν οι μετανάστες». Ένα πράγμα δεν άλλαξε λέει ο Γ. Κουζής: «Η εκμετάλλευση από τον εργοδότη. Ένας στους 5 είναι ανασφάλιστος. Αλλά από τους ανασφάλιστους, οι 7 στους 10 είναι Έλληνες». Όλα δείχνουν ότι μόνο αντίπαλοι δεν είναι Έλληνες και μετανάστες εργαζόμενοι. Αλλά είναι ακριβώς έτσι; Το Εργατικό Κέντρο Αθήνας έχει...
... τη μεγαλύτερη εμπειρία σε θέματα συνύπαρξης στο ίδιο σωματείο Ελλήνων και μεταναστών. «Υπάρχουν κλάδοι», λέει ο Γρ. Φελώνης, «όπου οι μετανάστες είναι περισσότεροι από τους Έλληνες, όπως για παράδειγμα στις καθαρίστριες, ή ισάριθμοι _ όπως στους οικοδόμους. Δυστυχώς παντού, αλλά ειδικά στην περιφέρεια, υπάρχουν προβλήματα στη συμμετοχή των μεταναστών στα σωματεία».
Από την άλλη, η γραμμή της ΓΣΕΕ είναι ξεκάθαρη: Δεν πρόκειται να δεχτεί την ύπαρξη π. χ συνδικάτου Αλβανών οικοδόμων ή Πακιστανών εργατών. Ή μέσα στη ΓΣΕΕ ή πουθενά, λένε και επικαλούνται και τη διεθνή εμπειρία. «Η ΓΣΕΕ θέλει», λέει ο Θ. Πελαγίδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά,«να ενισχύει και όχι να αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική της ισχύ. Είναι λογικό να μην ανεχτεί να ξεφυτρώσουν δεκάδες ανεξάρτητα μικρά σωματεία που στο κάτω κάτω κι αυτά αδύναμα θα είναι ως προς τη διαπραγματευτική τους ισχύ».
Τότε;
Ο μετανάστης, σημειώνει η Nancy L. Green (από τους κορυφαίους μελετητές του φαινομένου της μετανάστευσης), δεν είναι μόνο ένας ξένος, αλλά τις περισσότερες φορές και ένας εργάτης. Για να ζήσει χρειάζεται δουλειά, αλλά για να ενσωματωθεί απαιτείται κοινωνικό πλαίσιο. Ο «Άλλος» κατασκευάζεται με βάση και τον οικονομικό του ρόλο.
Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι δεκάδες μετανάστες στην οικοδομή εργάζονται ταυτόχρονα νόμιμα και παράνομα! Δηλαδή εργάζονται ως τεχνίτες αλλά πληρώνονται και δηλώνονται ως βοηθοί τεχνίτη. Η διαφορά δεν είναι αμελητέα. Είναι 20 ευρώ τη μέρα. Αν λοιπόν δεν υπάρχει άλλη λύση από την ένταξή τους στη δύναμη της ΓΣΕΕ, αυτή δεν μπορεί να γίνει με ευχολόγια αλλά με συγκεκριμένες κινήσεις. Η λύση της ποσόστωσης θα μπορούσε να είναι μία από αυτές. Οι μετανάστες, ανάλογα με τον αριθμό τους, να δικαιούνται παρουσία στη διοίκηση του σωματείου τους. (Ο Ν. Αλιβιζάτος εκτιμά πως ένα τέτοιο μέτρο προβλέπεται και από την παράγραφο 2 του άρθρου 116 του
Συντάγματος.)
Μια νέα γενιά (και) μεταναστών - συνδικαλιστών δεν είναι μόνο το ζητούμενο, είναι η οφειλή μας στις νέες συνθήκες της πολυεθνικής εργατικής τάξης στην Ελλάδα.



Ναι στην ποσόστωση

Μαριλένα Κοππά (ΠΑΣΟΚ)

Η ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία προϋποθέτει την άσκηση κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Είναι λοιπόν προφανές ότι (και) η ποσόστωση στη συμμετοχή τους στη διοίκηση των συνδικάτων θεωρείται για μας απαραίτητη προϋπόθεση. Στο ΠΑΣΟΚ το θέμα αυτό έχει ανοίξει εδώ και αρκετό καιρό και σύντομα θα είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε ένα πλήρες σχέδιο διαλόγου με όλους τους φορείς.

Μιχάλης Παπαγιαννάκης (ΣΥΝ)

Σε όλα τα ευρωπαϊκά συνδικάτα οι μετανάστες μετέχουν στις διοικήσεις σε όλα τα επίπεδα. Έτσι εκπροσωπείται γνησιότερα ένα εξαιρετικά σημαντικό τμήμα της σύγχρονης εργατικής τάξης, εντάσσεται αποτελεσματικότερα στο σύνολο των εργαζομένων και στην κοινωνία (με ανάλογη λογική μετέχουν στις τοπικές εκλογές). Στην Ελλάδα, τέτοιες διεξόδους και προοπτικές οι μετανάστες δεν έχουν ακόμη, ενώ το κοινωνικό φαινόμενο και η εξέλιξή του είναι ακριβώς η ίδια. Και επείγει με όλα τα πρόσφορα μέσα, ποσοστώσεις, κατάλληλες «θετικές διακρίσεις» κ.λπ., να ανοίξουν τέτοιες προοπτικές από τα συνδικάτα και τις πολιτικές δυνάμεις.

Γρηγόρης Φελώνης (πρόεδρος Εργατικού Κέντρου Αθήνας)

Δεν θα ήμουν αρνητικός στην ποσόστωση ως ένα πρώτο μέτρο συμμετοχής των μεταναστών στη διοίκηση των συνδικάτων. Ειδικά στα μεγάλα συνδικάτα θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Ενδεχομένως να υπάρξουν δυσκολίες σε μικρότερα σωματεία, αλλά και πάλι μπορούμε να βρούμε τρόπους.