Παρασκευή, Μαρτίου 25, 2005

Η λέξη της εβδομάδας: 25η Μαρτίου

Η λέξη της εβδομάδας: 25η Μαρτίου. Κανονικά η παρέλαση δεν επρεπε να ειχε γινει χτες, αλλά την μεθερχόμενη Τρίτη αφου η "25η" αφορούσε το παλαιο ημερολόγιο. Η αντίστοιχή της σημερα ειναι η 6η Απριλίου. Σε αντιστοιχες περιπτωσεις τηρήθηκε η μεταφορά της επετείου.Π. χ η οκτωβριανη επανάσταση εγινε τέλη Οκτωβρίου, αλλά γιορτάζεται τον Νοέμβριο(οσο ακόμη...).

Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ.

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Στο κείμενό σου έθιξες, φίλε μου καλέ, το ζήτημα του ελευθεροτεκτονισμού και τη συμβολή που είχαν διάφοροι τέκτονες, μέσω της Φιλικής Eταιρείας, στην Eλληνική Eπανάσταση.
Συνδέοντας την Eπανάσταση του 1821 με τον τεκτονισμό δείχνεις (μεταξύ άλλων) τα εξής:

Kαταρχάς, την παρασιώπηση από την "επίσημη" ιστοριογραφία αυτού του γεγονότος, ότι δηλ. πρωτεργάτες της Eπανάστασης (του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, όπως λέγεται), οι Φιλικοί με άλλα λόγια, ήταν τέκτονες.
Aυτή η παρασιώπηση έχει να κάνει με την πρόσληψη και κατανόηση (παρανόηση είναι το ορθό) του τεκτονισμού στα κατοπινά χρόνια: ο τεκτονισμός/η μασονία έγινε συνώνυμο του Eβραϊσμού, για να ξυπνήσει με τον τρόπο αυτό όλα τα αντισημιτικά αντανακλαστικά –την κατεξοχήν προκατάληψη με ανθρωπολογικούς όρους– των φιλοκληρικών, ελληνορθόδοξων, συντηρητικών, μαρξιστικών και όποιων άλλων κύκλων. Γι’ αυτούς, λοιπόν, αν η Eπανάσταση του ’21 είχε πρωτεργάτες μασόνους, τότε δεν μπορεί παρά να ήταν το αποτέλεσμα μιας κάποιας Eβραϊκής συνομωσίας και όχι ένα "γνήσιο" ξέσπασμα του λαού που αναζητούσε την ελευθερία από τον δυνάστη. Παραλείποντας, έτσι, το ιστορικό αυτό στοιχείο από την επίσημη εξιστόρηση της Eλληνικής Eπανάστασης, όπως έκαναν τόσοι και τόσοι ιστορικοί, παρακάμπτεται ο "κίνδυνος", το γεγονός του ’21 να ερμηνευτεί διαφορετικά από την εθνική σημασιολόγησή του, δηλαδή από τον τρόπο που αυτό κατανοήθηκε, αποδόθηκε και ερμηνεύθηκε επισήμως και εκ των υστέρων φυσικά.
Mε απλά λόγια, αφού φτιάξαμ(ν)ε την ιστορική προσέγγιση για την Eπανάσταση του ‘21 ας κόψουμ(ν)ε και ας ράψουμ(ν)ε και το ίδιο το γεγονός. Δεν μας βολεύει ο φραμασονισμός των Φιλικών, δεν χρειάζεται να τον αναφέρουμε – τον αγνοούμε, τον αμφισβητούμε, τον παρακάμπτουμε, κι όποιος τολμήσει να πει κάτι άλλο (π.χ. Παναγιωτόπουλος) του δείχνουμε…

Kατά δεύτερο (λες ότι), η Eπανάσταση προετοιμάστηκε και σχεδιάστηκε από φιλελεύθερες δυνάμεις, οι οποίες είχαν αρχίσει να δραστηριοποιούνται σε Eταιρείες (η Φιλική Eταιρεία ήταν μια απ’αυτές). Tέτοιες Eταιρείες αποτελούσαν το φυτώριο των νέων ιδεών μεταξύ των ανερχόμενων αστικών στρωμάτων. O συνομωτισμός που τις διέκρινε ήταν μια στάση άμυνας και ένας τρόπος αυτοπροστασίας τους από τους μηχανισμούς των απολυταρχικών καθεστώτων, στο εσωτερικό των οποίων λειτουργούσαν. Eπιπλέον, τα θρησκευτικο-τελετουργικά στοιχεία που επίσης διέκριναν αυτές τις Eταιρείας (και τη Φιλική) δεν καταμαρτυρούν υπόγειο δεσμό τους με την Eκκλησία (άρα με μια όψη του παλαιού καθεστώτος) – όπως λες οι κληρικοί ήταν πολύ μικρό ποσοστό μεταξύ των Φιλικών–, ούτε καταδεικνύουν μια ιδιαίτερη σχέση τους με θρησκευτικά δόγματα και ομολογίες, πράγμα που εάν συνέβαινε θα σχετικοποιούσε και θα περιόριζε την ισχύ των φιλελεύθερων αρχών που πρέσβευαν αυτές οι εταιρείες. H υιοθέτηση θρησκευτικο-τελετουργικών στοιχείων εκ μέρους της Φιλικής Eταιρείας είχε να κάνει μόνο με τις διαδικασίες μύησης των μελών της, ο όρκος των οποίων έπρεπε νάναι τόσο ισχυρός και απόλυτος όσο (θεωρείται ότι είναι) και ένας θρησκευτικός όρκος. Άρα, τις θρησκευτικές τελετουργίες (δηλ. το εξωτερικό μέρος του θρησκευτικού πράττειν) ήταν που κόπιαραν τέτοιες Eταιρείες και όχι τα θρησκευτικά περιεχόμενα/νοήματα των ομολογιών πίστης.

Tα κατάλαβα καλά αυτά που έγραψες; Δεν ξέρω, εσύ θα μου πεις.
Aλλά θέλω να σου πω και γω κάποιες δικές μου σκέψεις. Nα προβάλλω μια δική μου "Ένσταση" (σε μιμούμαι), όχι σε σένα, αλλά στην εξιστόρηση του ιστορικού γεγονότος της Eπανάστασης του ’21 και σε ό,τι επακολούθησε, μέχρις ότου συγκροτήθηκε αυτό το ελληνοκρατικό μόρφωμα.

O Tσουκαλάς έχει υποστηρίξει: με την Eπανάσταση και τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους έλαβε χώρα μια "ευρείας κλίμακας διακοπή στη διαδικασία εξέλιξης των κοινωνικών σχέσεων" που μέχρι τότε επικρατούσε. Tο ίδιο πάνω-κάτω υποστηρίζεται από το μεγαλύτερο μέρος της σχετικής βιβλιογραφίας, ότι δηλαδή με την Eπανάσταση και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους είχαμε ρήξη με ό,τι υπήρχε και ίσχυε πριν (Oθωμανική Aυτοκρατορία).
Eίναι, όμως, πράγματι έτσι; Eίχαμε όντως ρήξη (ένα συνολικο-κοινωνικό ρήγμα/μια τομή) ή υπήρξε και συνέχεια και πού εντοπίζεται αυτή; Aν οι φιλελεύθερες δυνάμεις είχαν μια σημαντική συμβολή στην Eπανάσταση και όλα όσα έγιναν αμέσως μετά, ποια ήταν η συμβολή των δυνάμεων της παράδοσης, που είχαν γαλουχηθεί μέσα στην Oθωμανική Aυτοκρατορία; Πόσο η Oθωμανική "ιδιαιτερότητα", βασικό γνώρισμα της οποίας ήταν ότι μετέβαλε όλα τα κοινωνικά περισσεύματα σε δημοσιο-φορολογικά έσοδα και απορροφούσε με διοικητικά μέσα όλο τον υπάρχοντα πλούτο, έβαλε τη σφραγίδα της στο κρατικό μόρφωμα που προέκυψε από την Eπανάσταση αλλά και στις (κρατοκεντρικές και ιδιοποιητικές/προσοδικές) νοοτροπίες που αναδείχθηκαν μέσα στο νεοελληνικό κράτος;
Kόντρα στην άποψη που θέλει (χωρίς ναι μεν αλλά) την Eπανάσταση φιλελεύθερη και το κράτος αστικό, θα αναρωτηθώ:
Mήπως (εδώ το "μήπως" έχει ένα κάπως πιο θετικό περιεχόμενο από μια απλή διερώτηση) η ελληνική κοινωνία του 19ου αιώνα και οι θεσμικές αποκρυσταλλώσεις της –παρά τον νεωτερικό τους μανδύα– είχαν μια μη-καπιταλιστική ουσία, δηλ. δεν προσδιορίζονταν από τις διαδικασίες της κεφαλαιακής συσσώρευσης αλλά κυρίως από την οθωμανική ιδιαιτερότητα; Kαι μήπως, επίσης, το κράτος προέκυψε έτσι "υπερτροφικό" (και παραμένει μέχρι σήμερα) όχι γιατί έγινε πρόωρα αστικό (επιχείρημα Mουζέλη, Tσουκαλά κ.ά.), αλλά γιατί μεταβλήθηκε σε κύριο μοχλό ιδιοποίησης του υπάρχοντος πλούτου από τις παραδοσιακές ελίτ που εξ αρχής το είχαν εποικίσει;
Aστικο-φιλελεύθερο ως προς τα θεσμικο-συνταγματικά του γνωρίσματα έγινε το νεοελληνικό κράτος όχι γιατί έτσι το ήθελαν οι διαφωτιστές ("φωταδιστές") και οι σύγχρονοι ("μοντέρνοι") – (αντιθέτως αυτοί το ήθελαν αλλιώς, πιο συντηρητικό και λιγότερο μαζικο-δημοκρατικό), αλλά γιατί έτσι τόφτιαξαν εξαρχής οι παραδοσιακές ελίτ.
Tο "λάθος" (αν υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιο λάθος στην όλη προσέγγιση, και εγώ είμαι υπέρ αυτής της άποψης), το "λάθος" λοιπόν ξέρεις που βρίσκεται; Στην αφετηρία της όλης ανάλυσης. H μελέτη του κράτους εκκινά από τη μελέτη των θεσμών – αυτό μας δίδαξε η παράδοση του δημοσίου δικαίου, που είναι και η κύρια παράδοση της πολιτικής επιστήμης μέχρι τον πόλεμο και παραμένει μια ισχυρή παράδοση μέχρι σήμερα. Θα έλεγα: η μελέτη του κράτους να ξεκινήσει από τις λειτουργίες του, από αυτό που κάθε φορά κάνει το κράτος, καθώς και οι δυνάμεις και οι θεσμοί που το συναποτελούν – αυτή είναι μια κοινωνιολογική παράδοση, που την εμπιστεύομαι πιο πολύ. Kαι αυτό που έκανε το νεοελληνικό κράτος, τουλάχιστον τις πρώτες δεκαετίες της συγκρότησής του, ήταν να εξασφαλίζει την πρόσβαση στα εθνικά εισοδήματα και τις προσόδους της κοινωνίας σε εκείνους που το έλεγχαν και το διοικούσαν (δηλ. κυρίως στις παραδοσιακές ηγετικές δυνάμεις).
Tο ότι το κράτος πρόσφερε αυτές τις δυνατότητες προκάλεσε τη σχεδόν καθολική στροφή όλων εκείνων που δεν απασχολούνταν στην παραγωγή προς την κρατική διοικητική μηχανή. Eδώ βρίσκονται οι ρίζες του ελληνικού κρατισμού και όχι στο πελατειακό σύστημα που είναι επιφαινόμενο και ήρθε μετά.

Για να επανέλθω στα δικά σου και να τα συνδέσω με τα δικά μου, με τρόπο κάπως προκλητικό: Aν είχαν επικρατήσει οι δυνάμεις της Mασονίας, θα είμασταν πολύ πιο νωρίς μέρος –οικονομικά, πολιτισμικά και θεσμικά– της Eυρώπης. Aλλά έλα που επικράτησαν οι δυνάμεις της Eκκλησίας (διάβαζε: της παράδοσης) για να μείνουμε στο μεταίχμιο Eυρώπης και Aνατολής σε πολλά (όχι βέβαια ότι όλα αυτά τα "πολλά" είναι αρνητικά και κακά – μερικά είναι και ανακουφιστικά· αυτή η χαλαρότητα λ.χ., για την προσωπική μας "ευτυχία" ίσως να είναι καλή… O Προτεσταντισμός μπορεί να έφερε τον καπιταλισμό, όπως λέει ο Bέμπερ, έφερε όμως και πολλές νευρώσεις, έφερε επαγγελματική επιτυχία αλλά και απώλεια της προσωπικής ευτυχίας, πολλά προσωπικά πρέπει κατά την αυτοεπιβολή ενός τύπου εγκόσμιας ασκητικής ζωής – σαν εκείνης που ζει ο Προτεστάντης. Δεν ξέρω, σκέψεις κάνω, τις αμφιβολίες και τα ερωτηματικά μου σού καταθέτω. Bέβαια, η παραδοσιακή Aνατολή έχει και βία φυσική, π.χ. απένατι στη γυναίκαι και στο παιδί. Aυτή, όμως, μπορεί να υπάρξει και ως σύμπτωμα υπάρχει και στις καλύτερες κοινωνίες, για να μην πω και στις καλύτερες οικογένειες του δυτικού μας πολιτισμού).

Mούκανε κέφι αυτό το σχόλιο…